Οι επισκέψεις των ναζί στην Ελλάδα.

Σταύρος Μαλαγκονιάρης

 Κορυφαία στελέχη του χιτλερικού πανθέου έρχονταν τακτικά στην Ελλάδα. Ομως, για τον... φόβο των Αγγλων, η επίσημη εκδοχή ήταν πως τα ταξίδια τους ήταν ιδιωτικά και γίνονταν για να δουν τις αρχαιότητες! Ωστόσο, η αλήθεια δεν μπορούσε να κρυφτεί καθώς ακόμα και στον λογοκριμένο Τύπο της εποχής διαβάζουμε ότι όλοι αυτοί οι... ιδιώτες επισκέπτες γίνονταν δεκτοί με κάθε επισημότητα από τον βασιλιά Γεώργιο ή τον -τότε- διάδοχο Παύλο και φυσικά από τον ίδιο τον Μεταξά και τους υπουργούς του ● H ανατριχιαστική αλληλογραφία του Μανιαδάκη με τον Χίμλερ για τη συνεργασία των δυο Αστυνομιών ● Ο Μεταξάς, ακολουθώντας τα ναζιστικά πρότυπα στον χώρο της εργασίας, είχε οργανώσει τη Διεθνή Εκθεση «Χαρά και Εργασία» τοποθετώντας στο προεδρείο της τον Λάι και άλλα στελέχη του ναζιστικού εργασιακού μοντέλου.

-Στενές σχέσεις, οικονομικές και πολιτικές, διατηρούσε, ακόμα και μετά τη κήρυξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, με τη ναζιστική Γερμανία το δικτατορικό καθεστώς του Ιωάννη Μεταξά.

-Κορυφαία στελέχη του χιτλερικού πανθέου έρχονταν τακτικά στην Ελλάδα. Ομως, για τον... φόβο των Αγγλων, η επίσημη εκδοχή ήταν πως τα ταξίδια τους ήταν ιδιωτικά και γίνονταν για να δουν τις αρχαιότητες!

-Ωστόσο, η αλήθεια δεν μπορούσε να κρυφτεί καθώς ακόμα και στον λογοκριμένο Τύπο της εποχής διαβάζουμε ότι όλοι αυτοί οι... ιδιώτες επισκέπτες γίνονταν δεκτοί με κάθε επισημότητα από τον βασιλιά Γεώργιο ή τον -τότε- διάδοχο Παύλο και φυσικά από τον ίδιο τον Μεταξά και τους υπουργούς του.

-Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα δύο γνωστά ταξίδια στην Αθήνα του νο 2 στη χιτλερική ιεραρχία, του υπουργού Προπαγάνδας Γιόζεφ Γκέμπελς (Paul Joseph Goebbels).

-Αντίθετα, μυστήριο καλύπτει ένα ταξίδι-αστραπή του ιδρυτή της Μυστικής Αστυνομίας (Γκεστάπο) και μετέπειτα αρχηγού της Αεροπορίας Χέρμαν Γκέρινγκ (Hermann Göring), το οποίο αποκαλύπτεται, χωρίς λεπτομέρειες, από τον στενό συνεργάτη του Μεταξά, Β. Παπαδάκη. [1]

-Αλλοι «αστέρες» του ναζισμού που είχαν περάσει, στα χρόνια της δικτατορίας Μεταξά, από την Αθήνα, ήταν ο Ρόμπερτ Λάι (Robert Ley), αρχηγός του «Γερμανικού Εργατικού Μετώπου», ο οποίος ορίστηκε επίτιμος πρόεδρος της εκθέσεως «Χαρά και Εργασία», που διοργάνωσε, το Μάιο του 1938, ο Μεταξάς στο Ζάππειο κατά τα χιτλερικά πρότυπα, ο Μπάλντουρ φον Σίραχ (Baldur von Schirach) αρχηγός της χιτλερικής νεολαίας, ο αρχηγός του χιτλερικού αθλητισμού Χανς Τσάμερ Οστεν (Hans von Tschammer und Osten), που έφτασε, μετά την κήρυξη του πολέμου, τον Νοέμβριο του 1939, στην Αθήνα κ.α. [2]

-Λεπτομέρεια: όλοι οι παραπάνω, εκτός του Οστεν, που πέθανε, από πνευμονία, στη διάρκεια του πολέμου, μετά την ήττα της Γερμανίας είτε αυτοκτόνησαν για να αποφύγουν τη τιμωρία τους είτε καταδικάστηκαν για εγκλήματα πολέμου.

-Η πρώτη επίσκεψη ανώτατου στελέχους της ναζιστικής Γερμανίας έγινε από τον διαβόητο Γιόζεφ Γκέμπελς, μόλις ενάμιση μήνα μετά την επιβολή της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου.

-Ο υπουργός Προπαγάνδας, που θεωρούνταν το νο 2 στη χιτλερική ιεραρχία, έφτασε αεροπορικώς στις 20 Σεπτεμβρίου 1936, στην Αθήνα, συνοδευόμενος από τη σύζυγό του και Γερμανούς αξιωματούχους.

Στις εφημερίδες της εποχής, προφανώς ξεφεύγοντας της προσοχής των λογοκριτών, υπάρχουν κάποιες αντικρουόμενες πληροφορίες για τον χαρακτήρα του ταξιδιού. Η «Βραδυνή» γράφει (21/9/1936) ότι το ταξίδι «έχει τελείως ανεπίσημον χαρακτήρα», ενώ η «Ακρόπολις» (20/9/1936) πως «ο περίφημος συνεργάτης του Φύρερ» ερχόταν «φιλοξενούμενος παρά της ελληνικής κυβερνήσεως».

-Βέβαια, λόγω της μεταξικής τρομοκρατίας ο Γκέμπελς δεν θα συναντήσει τη λαϊκή αποδοκιμασία με μεγάλες διαδηλώσεις, που βρήκε τον Μάιο του 1934 ο Γκέριγκ σε επίσημο ταξίδι του στην Αθήνα.

-Αντίθετα, θα γίνει δεκτός με επισημότητα, θα έχει σειρά συναντήσεων με τον Μεταξά και θα παραβρεθεί στην τελετή έναρξης των Βαλκανικών Αγώνων, που έγινε, εκείνες τις μέρες, στο κατάμεστο Παναθηναϊκό στάδιο, όπου «εχαιρετίσθη με θερμοτάτας εκδηλώσεις, αι οποίαι έφθασαν εις το ζενίθ κατά την εμφάνισιν του κ. Πρωθυπουργού» («Βραδυνή», 26/9/1936).

-Το περιεχόμενο των συζητήσεων του Γκέμπελς με τον Μεταξά δεν θα γίνει γνωστό. Ο ίδιος, πάντως, μιλώντας στους δημοσιογράφους, πέρα από τις αντικομμουνιστικές κορόνες και τους επαίνους για τον δικτάτορα, θα περιοριστεί να πει ότι δεν ήρθε στην Αθήνα «όπως ισχυρίζονται μερικοί διά να σχηματίσω έναν Βαλκανικόν Συνδυασμόν» («Ακρόπολις», 27/9/1936).

-Η αναφορά αυτή δεν ήταν τυχαία. Προφανώς, εντασσόταν στις διαψεύσεις -που έκαναν οι Γερμανοί- της ερμηνείας που είχε δοθεί τις προηγούμενες μέρες σε αποστροφή της ομιλίας του Χίτλερ στο ετήσιο συνέδριο του ναζιστικού κόμματος της Γερμανίας, κατά την οποία «η χιτλερική Γερμανία επιζητεί τον σχηματισμόν πολιτικών ή στρατιωτικών συνασπισμών» («Ακρόπολις», 21/9/1936).

-Εκείνες τις μέρες ο Μεταξάς, γνωστός για τα γερμανόφιλα αισθήματά του, προσπαθούσε να φανεί καθησυχαστικός προς τους Αγγλους, δηλώνοντας ότι δεν θα αλλάξει η εξωτερική πολιτική της Ελλάδας στα Βαλκάνια.

-Ωστόσο, το επόμενο διάστημα αναπτύχθηκε πολύπλευρη συνεργασία μεταξύ της μεταξικής Ελλάδας και της χιτλερικής Γερμανίας. Σε απόρρητη έκθεσή του στις 29 Μαΐου 1937 ο Γερμανός πρεσβευτής στην Αθήνα Ερμπαχ έγραφε σχετικά [3]:

-«Πέραν των οικονομικών σχέσεων, οι επιμορφωτικές σχέσεις Ελλάδος - Γερμανίας εξελίσσονται πολύ ικανοποιητικά. [...] Η ομοιότητα της περί κράτους θεωρίας και το κοινό συμφέρον της αντιμετώπισης του κομμουνισμού βελτίωσαν εκτός των άλλων σημαντικώτατα την πολιτική μας επιρροή στην Ελλάδα. [...] η εμπιστοσύνη αυτή αποδεικνύεται από το γεγονός ότι τα οχυρωματικά έργα, που κατασκευάζονται σε ελληνικά λιμάνια, έχουν ανατεθή σε Γερμανούς αξιωματικούς, ενώ τα πυροβόλα που τοποθετούνται στις οχυρώσεις τα χειρίζονται, πριν παραδοθούν στους Ελληνες, αξιωματικοί του ναυτικού μας. Αναφέρομαι επίσης στον σύμβουλο που διόρισε η ελληνική κυβέρνηση για τα θέματα της αναπτύξεως του σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας: τον Δρα Φρόονε. Η παρουσία του, εκτός από την εξασφάλιση ποσοτήτων γερμανικού σιδηροδρομικού υλικού στην Ελλάδα, μας δίνει τη δυνατότητα μεγάλης επιρροής στη διαμόρφωση του σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας αυτής [...] ».

-Οπως σημειωνόταν σε Μανιφέστο της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, που δημοσιεύτηκε στον παράνομο «Ριζοσπάστη» της 5ης Νοεμβρίου 1937, «η Ελλάδα μετατράπηκε σε στρατηγικό στήριγμα του Χίτλερ». Και το κείμενο εξηγούσε: [4]

-«Το πολεμικό υλικό παραγγέλνεται στη Γερμανία. Τα οχυρωματικά έργα γίνονται με την επίβλεψη χιτλερικών. [...] Τα φασιστικά πολεμικά ασύδοτα κάνουν βυθομετρήσεις και έρευνες στα ελληνικά λιμάνια και στις ελληνικές ακτές. [...] Ο Φράνκο της Ελλάδας έκαμε τις ελληνικές θάλασσες ελεύθερο πεδίο για την πειρατική δράση των ιταλικών υποβρυχίων»

-Κατά το ΚΚΕ «αποτέλεσμα της αντεθνικής αυτής εξωτερικής πολιτικής είναι η ολοκλήρωση της απομόνωσης της Ελλάδας απ’ όλες τις προηγούμενες σύμμαχες χώρες, απ’ όλα τα κράτη που θέλουν την ειρήνη», ενώ όπως σημειωνόταν στην έκθεση του Ερμπαχ «η καρποφόρα αυτή ελληνογερμανική συνεργασία προκάλεσε δυσπιστία στους Αγγλους, τους Αμερικανούς και τους Γάλλους».

-«Ο σερ Σίδνεϋ Γουότερλοου [σ.σ. Αγγλος πρεσβευτής στην Ελλάδα], μάλιστα, από καιρού εις καιρόν έχει την αφέλεια να κατηγορή στις συνομιλίες του τον Μεταξά σαν “γερμανόφιλο” [...] », σημείωνε ο Ερμπαχ.

-Οι θερμές σχέσεις του Μεταξά με το ναζιστικό καθεστώς αποτυπώνονταν και στις γερμανικές εφημερίδες.

-Στο απολογιστικό «Τέσσερα χρόνια διακυβερνήσεως Ι. Μεταξά» (τόμος Α΄), που εκδόθηκε το 1940 ενώ εμαίνετο ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, τα εγκωμιαστικά δημοσιεύματα του γερμανικού Τύπου βρίσκονται σε περίοπτη θέση.

-«... Εις το εξωτερικόν εμπόριον της Ελλάδος η Γερμανία κατέχει την πρώτην θέσιν», έγραφε η επίσημη εφημερίδα του Ναζιστικού Κόμματος «Λαϊκός Παρατηρητής» (Völkischer Beobachter), που εκδιδόταν, κάθε πρωί, στο Μόναχο, ενώ η βερολινέζικη εφημερίδα του Γκέμπελς «Der Angriff» («Επίθεση»), σημείωνε:

-«Ο Εθνικός Αρχηγός κ. Μεταξάς δεν ελησμόνησε τον στρατιωτικό άνδρα και την δύναμιν του Στρατού. Το στρατιωτικό του πρόγραμμα θα παράσχη εις την Χώραν την δύναμιν, η οποία θα του επιτρέψη να εφαρμόση το πολιτικόν του πρόγραμμα, της διατηρήσεως τουτέστιν της ουδετερότητος της Ελλάδος».

-Η δεύτερη επίσκεψη του Γκέμπελς.

Η δεύτερη επίσκεψη του Γκέμπελς στην Αθήνα ήταν πολύ πιο σύντομη. Εγινε μεταξύ 29 και 30 Μαρτίου 1939, τις παραμονές της κατάληψης της Αλβανίας από τους Ιταλούς.

-Εκείνες τις μέρες ο Μεταξάς, όπως φαίνεται από τις εγγραφές στο Ημερολόγιό του (Τόμος Δ΄, σελ. 359- 360) είναι για μια ακόμα φορά ανήσυχος για το καθεστώς του από τη στάση των Αγγλων, αλλά και εξαιτίας των ιταλικών κινήσεων.

-Σύμφωνα με τον λογοκριμένο Τύπο, ο Γκέμπελς σταμάτησε στην Αθήνα ταξιδεύοντας προς την ιταλοκρατούμενη Ρόδο για να επισκεφθεί την... Ακρόπολη.

-Πρόκειται εμφανώς για «τραβηγμένη» δικαιολογία, η οποία προβάλλεται για να εφησυχάσουν οι Αγγλοι. Για τον ίδιο -προφανώς- λόγο ο Μεταξάς στέλνει, όπως αποκαλύπτει ο Β. Παπαδάκης, και τηλεγράφημα στην πρεσβεία στο Λονδίνο ζητώντας να ενημερωθεί ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών πως το ταξίδι του Γκέμπελς είναι ανεπίσημο «ίνα ιδή τα αξιοθέατα».

-Παρότι «ανεπίσημο» το ταξίδι, ο Γερμανός ναζί θα έχει διαδοχικές συναντήσεις με τον βασιλιά Γεώργιο, τον διάδοχο Παύλο (και τη Φρειδερίκη) και τον Μεταξά.

-Για το περιεχόμενο της συζήτησης του Μεταξά με τον Γκέμπελς η μόνη πηγή είναι ο πρώτος.

-Στο τηλεγράφημα προς το Λονδίνο έγραφε τα εξής «... εξέφρασα την ευχήν να επέλθη συνεννόησις μεταξύ των Μεγάλων Δυνάμεων και του είπα ότι επιθυμούμεν ζωηρώς να μείνωμεν μακράν των διενέξεων αυτών. Ευρισκόμεθα, του προσέθεσα, εις φιλικωτάτας σχέσεις με την Γερμανίαν, πλην δεν δυνάμεθα να παραβλέψωμεν την μεσογειακήν μας θέσιν και την ζωτικήν ανάγκην να μην ευρεθώμεν ποτέ αντιμέτωποι των Αγγλων». [5]

-Στο «Ημερολόγιό» του ο Μεταξάς με ημερομηνία 1η Απριλίου έγραφε: «….Χθες Goebbels. Καθησυχαστικά αμφοτέρωθεν. Οπωσδήποτε διορθώνω μερικές ανοησίες».

-Από το πρώτο σκέλος της εγγραφής μπορούμε να εικάσουμε ότι τον Μεταξά καθησύχασαν διαβεβαιώσεις, που έλαβε από τον αξιωματούχο της ναζιστικής Γερμανίας και θεώρησε ότι εκείνος τον καθησύχασε με τα λεγόμενά του περί ουδετερότητας.

-Αλλωστε, τώρα πια γνωρίζουμε ότι ο δικτάτορας θα αισθανθεί προδομένος από τη χιτλερική Γερμανία αρκετό διάστημα μετά την ιταλική επίθεση στην Ελλάδα.

-Σε σημείωση του επιμελητή του «Ημερολογίου» του Μεταξά, «οι “ανοησίες” αναφέρονται, κατά πάσαν πιθανότητα, σε διάφορες άστοχες και ανεύθυνες κουβέντες του [σ.σ. υπουργού] Κ. Κοτζιά σ’ ένα πρόσφατο ταξίδι του στη Γερμανία».

-Οπως διαβάζουμε σε εισαγωγικό σημείωμα (σελ. 335) το ταξίδι έγινε στις 9 Μαρτίου 1939, οπότε ο Κοτζιάς συναντήθηκε με τον Γκέμπελς, ο οποίος «παραπονιόταν» -όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά- «ότι ο Βασιλεύς της Ελλάδος και η κλίκα του είναι άνθρωποι των Αγγλων, και σε παρατήρηση του Κοτζιά ότι ο Βασιλεύς είναι αμέτοχος της πολιτικής και ότι αυτήν την καθορίζει ο Μεταξάς, ο υπαρχηγός του Φύρερ απαντούσε: “Η Γερμανία δεν διακρίνει Βασιλέα ή Μεταξάν. Βλέπει την Ελλάδα ως σύνολον”».

-Πάντως, το ΚΚΕ σε προκήρυξή του με ημερομηνία 10 Απριλίου 1939 έγραφε σχετικά: «...Η πρόταση της Αγγλίας για συνασπισμό κατά των κατακτητών απορρίπτεται και ταυτόχρονα γίνεται επιδεικτικά δεκτός ο Γκαίμπελς και οι προτάσεις του για την υποδούλωση της Αλβανίας» [6]

-Από το ίδιο βιβλίο του Β. Παπαδάκη μαθαίνουμε ότι στη διάρκεια της δικτατορίας Μεταξά έγινε και μια ανεπίσημη επίσκεψη στην Αθήνα του Γκέρινγκ (σ.σ. η πρώτη, όπως προαναφέρθηκε ήταν επίσημη και έγινε το 1934), χωρίς να προσδιορίζεται ο χρόνος, ο σκοπός της επίσκεψης και εάν είχε συναντήσεις και με ποιους. Το μόνο που αναφέρεται είναι ότι παρέμεινε, για μερικές ώρες, στην πρεσβεία της Γερμανίας.

-Ισως σε αυτή την ανεπίσημη επίσκεψη φεύγοντας πήρε μαζί του σε διπλωματικό σάκο έναν αρχαίο σκύφο (είδος αρχαίου ελληνικού αγγείου), ο οποίος είχε απονεμηθεί στον Σπύρο Λούη στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896.

-Το σπουδαίο εύρημα-έπαθλο επιστράφηκε, το 2019, από το Γερμανικό Πανεπιστήμιο του Μίνστερ στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Κατά την τελετή παράδοσης - παραλαβής έγινε γνωστό ότι ο σκύφος είχε φύγει από την Ελλάδα κρυμμένος σε διπλωματικό σάκο, όπου είχε τοποθετηθεί από τον ιστορικό Βέρνερ Πέεκ, ενεργό μέλος του ναζιστικού κόμματος, στη διάρκεια ανεπίσημου ταξιδιού του Γκέρινγκ στην Αθήνα. [7]

-Μια άλλη επίσκεψη κορυφαίου στελέχους της ναζιστικής Γερμανίας ήταν αυτή του Ρόμπερτ Λάι (Robert Ley), προέδρου του Γερμανικού Εργατικού Μετώπου (DAF), της ναζιστικής οργάνωσης που αντικατέστησε τις συνδικαλιστικές οργανώσεις (είχε απαγορευτεί η δράση τους από τον Μάιο του 1933) και του φασιστικής έμπνευσης Διεθνούς Γραφείου «Χαρά και Εργασία».

-Ο Μεταξάς, ακολουθώντας τα ναζιστικά πρότυπα στον χώρο της εργασίας, είχε οργανώσει τη Διεθνή Εκθεση «Χαρά και Εργασία» τοποθετώντας στο προεδρείο της εκθέσεως τον Λάι και άλλα στελέχη του ναζιστικού εργασιακού μοντέλου.

-Σε κατάλογο της Εκθεσης, που πραγματοποιήθηκε από τις 3 έως τις 18 Μαΐου στο Ζάππειο και διασώζεται στα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ), διαβάζουμε μεταξύ άλλων ότι:

-«Η Εργατική Εστία εκ των πρώτων υιοθέτησε την πρότασιν του Διεθνούς Κεντρικού Γραφείου “Χαρά και Εργασία” περί οργανώσεως κινητής Εκθέσεως ανά τα Βαλκάνια και νοτιοανατολικά κράτη της Ευρώπης που να συμβολίζη την Χαρά και Εργασία. [...] Το Διεθνές τούτο Γραφείον είχε την πρωτοβουλίαν κατόπιν συμφωνίας μετά των Βαλκανικών Κρατών να οργανώση Εκθεσιν Εργασίας και Χαράς. Κατόπιν μακρών συζητήσεων μεταξύ των αντιπροσώπων των Βαλκανικών Κρατών απεφασίσθη όπως η έναρξις της Εκθέσεως λάβη χώραν εις τας Αθήνας [...]».

-Στις επίσημες εκδηλώσεις της κυβέρνησης Μεταξά πρωταγωνιστικό ρόλο είχε ο Λάι, ο οποίος μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου παραπέμφθηκε να δικαστεί στη Νυρεμβέργη τόσο για την πρακτική του να χρησιμοποιεί Εβραίους και αιχμαλώτους πολέμου σε καταναγκαστική εργασία και για πολεμικούς σκοπούς όσο και για την πολιτική φυλετικών διακρίσεων που ακολούθησε. Αυτοκτόνησε στο κελί του πριν από την έναρξη της δίκης, στις 25 Οκτωβρίου του 1945.

-Πηγές:

[1] Β. Παπαδάκης Διπλωματική ιστορία του Ελληνικού Πολέμου 1940-45 (Αθήναι 1957), σελ. 16

[2] Σπ. Λιναρδάτος, «4η Αυγούστου», εκδόσεις Θεμέλιο (1988), σελ. 102-103

[3] Σπ. Λιναρδάτος, «Η εξωτερική πολιτική της 4ης Αυγούστου», εκδόσεις «διάλογος», Αθήνα 1975, σελ. 154-155

[4] Επίσημα κείμενα ΚΚΕ, τόμος 4ος, σελ. 435- 436

[5] Β. Παπαδάκης, ό.π.

[6] Επίσημα κείμενα ΚΚΕ, τόμος 4ος, σελ. 470

[7] https://www.dw.com/el/a-51232492 ανακτήθηκε 3/6/2021

 -Η συνεργασία Μανιαδάκη - Χίμλερ

Συνεργασία με τη χιτλερική Αστυνομία και τα Ες Ες είχε αναπτύξει η Ελληνική Αστυνομία την περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά για τον κοινό «αντικομμουνιστικό αγώνα».

-Αυτό αποκαλύπτεται μέσα από αλληλογραφία του διαβόητου υφυπουργού Ασφαλείας Κωνσταντίνου Μανιαδάκη, του ανθρώπου που έμεινε γνωστός για τα βασανιστήρια εις βάρος των πολιτικών αντιπάλων της δικτατορίας, με τον Χάινριχ Χίμλερ (Heinrich Himmler), αρχηγό των Ες Ες και της Γερμανικής Αστυνομίας.

-Η ανταλλαγή των γραμμάτων και το περιεχόμενό τους αποκαλύφθηκε, μεσούσης της δικτατορίας της 4ης Αυγούστου, από την αντιδικτατορική εφημερίδα «Φλόγα» και, όπως φαίνεται, η μεταξική Αστυνομία αντέγραψε πολλές... εξελιγμένες μεθόδους βασανισμούς των πολιτικών κρατουμένων, κομμουνιστών και γενικότερα δημοκρατών.

-Είναι χαρακτηριστικό ότι μέσα σε λίγους μόλις μήνες «η Ελλάδα στα χέρια των Μεταξάδων και των Μανιαδάκηδων μετατράπηκε σε απέραντη φυλακή του λαού της», έγραφε, χαρακτηριστικά, τα Χριστούγεννα του 1936 ο παράνομος «Ριζοσπάστης», ενώ ένα μήνα νωρίτερα (10/11/1936) σε απόφαση του Πολιτικού Γραφείου της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ παρατίθεντο τα εξής στοιχεία:

-«Από την ημέρα της εγκαθίδρυσης της φασιστικής δικτατορίας έχουν εκτοπισθεί [σ.σ. σε διάφορα νησιά] 1.000 περίπου πολίτες διαφόρων πολιτικών φρονημάτων και φυλακίστηκαν με βαρειές ποινές περί τους 330. Παράλληλα οι συλλήψεις εξακολουθούν και καταζητούνται χιλιάδες άνθρωποι επειδή είναι εχθροί της δικτατορίας».[1]

-Περίπου ένα χρόνο αργότερα θα αποκαλυφθεί η ανατριχιαστική αλληλογραφία του Μανιαδάκη με τον Χίμλερ για τη συνεργασία των δυο Αστυνομιών. [2]

-Η πρώτη επιστολή, με ημερομηνία 5 Μαΐου, είχε σταλεί από τον Χίμλερ, ο οποίος ζητούσε από τον Μανιαδάκη να στείλει έναν εκπρόσωπο Αστυνομίας σε μια «σύνοδο εργασίας», που θα γινόταν, στις 30 Αυγούστου, στο Βερολίνο, με συμμετοχή αντιπροσώπων των αστυνομιών των κρατών «τα οποία μέχρι τούδε εδείχθησαν πρόθυμα διά μίαν κοινήν καταπολέμησιν του κομμουνισμού».

-Στόχος του συνεδρίου, που ο Χίμλερ ζητούσε να παραμείνει μυστικό, ήταν η ανταλλαγή εμπειρίας «εις το επίπεδον της καταπολεμήσεως του κομμουνισμού».

-Το... κερασάκι ήταν ότι οι εκπρόσωποι της Ελλάδας θα μπορούσαν ακολούθως να παρασταθούν ως προσκεκλημένοι του Χίμλερ στο συνέδριο του Εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος, που θα διεξαγόταν από 7 έως 13 Σεπτεμβρίου, στη Νυρεμβέργη.

-Ο Μανιαδάκης, παρότι -όπως σημειώνει ο Σπ. Λιναρδάτος- ήταν από τους ευνοούμενους των Αγγλων και είχε ιδιαίτερες επαφές με τις αγγλικές μυστικές υπηρεσίες σπεύδει, προφανώς σε συνεννόηση με τον Μεταξά, να αποδεχτεί την πρόσκληση και να στείλει δυο αντιπροσώπους. [3]

-Εδώ, λοιπόν, μπορούμε να εικάσουμε, βάσιμα, ότι οι στενές σχέσεις του υφυπουργού Ασφαλείας με τη χιτλερική Αστυνομία για τον κοινό «αντικομμουνιστικόν αγώνα» δεν... ενοχλούσαν καθόλου τους Αγγλους.

-Παράλληλα, ο Μανιαδάκης ζητάει... συμβουλές για τον «αντικομμουνιστικόν αγώνα», για τα εξής:

-«...1) Την αντικομμουνιστικήν εν γένει νομοθεσίαν, την ποινικήν δίωξιν του κομμουνισμού και τας διατάξεις αίτινες διέπουν την κατασταλτικήν κατά των κομμουνιστών δράσιν του κράτους.

2) Τον εν γένει αστυνομικόν και κατασταλτικόν τρόπον και τα μέσα άτινα εφαρμόζουν σήμερον αι υπηρεσίαι σας διά την δίωξιν του κομμουνισμού, όπως επίσης τα πορίσματα άτινα έχουν συναχθεί εκ του κατά του κομμουνισμού αγώνος σας των αστυνομικών οργάνων

3) Το σύστημα της διαβιώσεως και απομονώσεως των κρατουμένων (στρατόπεδα συγκεντρώσεως), τα στρατόπεδα εργασίας των κομμουνιστών και όλα τα σχετικά από οικονομικής και διοικητικής απόψεως, καθόσον προτιθέμεθα να εφαρμόσωμεν ενταύθα το σύστημα τούτο

4) Τα ζητήματα τα έχοντα σχέσιν με την ασφάλεια του κράτους από μέρους τόσον των εσωτερικών εχθρών -κομμάτων, κομμουνιστών- όσον και των ξένων προπαγανδών.

5) Τα θέματα τα συναφή με την ανταλλαγή της αστυνομικής και πληροφοριακής φύσεως υλικού της συνεργασίας και σύνδεσμον μεθ’ όλων των υπηρεσιών και αντικομμουνιστικών οργανώσεων.

6) Τις προόδους της Αστυνομίας διά την επιστημονικήν δίωξιν του εγκλήματος και τας νέας τεχνικάς και μορφωτικάς μεθόδους που εφαρμόζει η γερμανική αστυνομία.

Σας παρακαλώ και πάλιν να πιστεύσητε ότι διά την ενίσχυσιν την οποίαν θα παράσχητε εις τους εκπροσώπους μου θα σας είμαι ευγνώμων».

-Δεν γνωρίζουμε τις απαντήσεις που δόθηκαν στον Μανιαδάκη. Αλλωστε στις λογοκριμένες εφημερίδες δεν αναφέρθηκε ούτε καν η ελληνική παρουσία στο συνέδριο του Γερμανικού Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος.

-Ωστόσο, εκείνο που γνωρίζουμε πλέον είναι ότι στα θέματα των βασανιστηρίων η μεταξική Αστυνομία εφάρμοσε τις πιο... εξελιγμένες μεθόδους, αντιγράφοντας αυτές των Ες Ες.

-Ο Ι. Κορωνάκης σημειώνει χαρακτηριστικά ότι για τα βασανιστήρια «...εχρησιμοποιούντο τα διαβόητα κρατητήρια των Ασφαλειών, τα οποία συνηγωνίζοντο εις θηριωδίαν τα χιτλερικά στρατόπεδα και τα κρατητήρια των Ες- Ες»

-Ενα γνωστό βασανιστήριο ήταν η χορήγηση σε τρεις δόσεις καθαρτικού (ρετσινόλαδο). Αργότερα «την θέσιν του καθαρτικού έλαβεν η στήλη του πάγου, όπου ετοποθετούντο γυμνοί όσοι εδυστρόπουν να “ομολογήσουν” τα εγκλήματά των και να καταδώσουν τους συνενόχους των». Παρέμεναν, δε, τόσες ώρες καθισμένοι στην παγοκολόνα, ώστε πολλοί πάθαιναν κρυοπαγήματα!

-Επιπλέον, χρησιμοποιούνταν σιδερένιο στεφάνι με μεταλλικά αγκάθια στο εσωτερικό, το οποίο «φορείτο εις την κεφαλήν των θυμάτων και βαθμηδόν εβιδώνετο».

-Αλλα βασανιστήρια ήταν η γνωστή «φάλαγγα» στα πόδια, όπου ο κρατούμενος δεμένος δερνόταν «με κάλτσες πλήρεις άμμου, ώστε να προκαλήται εσωτερική αιμορραγία», το ξερίζωμα των μαλλιών της κεφαλής, αβγά βραστά στη μασχάλη «και ποικίλαι άλλαι μέθοδοι, τας οποίας εγέννα η εγκληματική φαντασία των βασανιστών, εννοούντων να στηρίξουν με πάντα τρόπον το καθεστώς». [4]

-Για την ιστορία να πούμε ότι ο Μανιαδάκης, όπως και άλλοι υπουργοί και συνεργάτες του Μεταξά (Νικολούδης, Διάκος, Δημητράτος, Κοτζιάς κ.ά.), έσπευσαν να εγκαταλείψουν την Ελλάδα μαζί με τον βασιλιά και την κυβέρνηση Τσουδερού, πριν από την κατάληψή της από τους Γερμανούς, αρχικά για την Αίγυπτο και εν συνεχεία για άλλα κράτη. Ο ίδιος έφτασε στην Αργεντινή, απ’ όπου επέστρεψε το 1949 μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου. Αργότερα, βρήκε στέγη στην ΕΡΕ του Κ. Καραμανλή, εξελέγη δυο φορές βουλευτής και... διακρίθηκε για την ρητορική του κατά του κοινοβουλευτισμού (εφ. «Ελευθερία» φ. 28.6.1958) και αργότερα (1964) σε φραστικές επιθέσεις εναντίον του Ανδρέα Παπανδρέου.

-Πηγές:

[1] Το ΚΚΕ από το 1918 ως το 1931, Τόμος Α΄, σελ. 455- 457.

[2] Εφημερίδα «Φλόγα», Οργανο της Κ.Ε. Πανελληνίου Ενώσεως των Αντιδικτατορικών Οργανώσεων Νέων, φ. 8/10/1937. Από το Επιμορφωτικό Κέντρο Βιβλιοθήκη - Αρχείο της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ «Χαρίλαος Φλωράκης».

Η αλληλογραφία βρέθηκε, μεταγενέστερα, και στα αρχεία του Φορέιν Οφις και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «ΑΝΤΙ», περίοδος Β, τ. 4-19/10/1974

[3] Σπ. Λιναρδάτος, «Η εξωτερική πολιτική της 4ης Αυγούστου», εκδόσεις «διάλογος», Αθήνα 1975, σελ. 153

[4] Ι. Κορωνάκης «Η Πολιτεία της 4ης Αυγούστου», Αθήνα 1950, σελ. 47

 -Οι δύο επιστολές, όπως δημοσιεύτηκαν στην εφημερίδα «Φλόγα»

▶ Η επιστολή Χίμλερ (5/5/1937)

Πολυτιμημένε κύριε υπουργέ

-Ηδη από πολλού χρόνου σκοπεύω να παρακαλέσω όλα τα κράτη, τα οποία μέχρι τούδε εδείχθησαν πρόθυμα διά μίαν κοινήν καταπολέμησιν του κομμουνισμού, ν’ αποστείλωσι τους αντιπροσώπους των αστυνομιών τους εντός του τρέχοντος έτους εις Βερολίνον εις μίαν σύνοδον εργασίας. Η ανταλλαγή τής μέχρι σήμερον συγκεντρωθείσης πείρας και γνώσεων, εις το επίπεδον της καταπολεμήσεως του κομμουνισμού και εις το επίπεδον της διακρατικής συνεργασίας των ξεχωριστών αστυνομιών, θα έχη ως συνέπειαν, χωρίς αμφιβολίαν, την έτι περαιτέρω ανύψωσιν της αποτελεσματικότητος εις τον αγώνα αυτόν και την εντονωτέραν ακόμη συνεργασίαν. Δεν χρειάζεται να τονίσω ότι η συνδιάσκεψις αύτη πρέπει να τηρηθή μυστική, όσον αφορά την ουσίαν και τον χαρακτήρα της, διά το καλόν της κοινής εργασίας, αμύνης. Αποτελεί εξαιρετική τιμή δι’ εμέ να καλέσω έναν αντιπρόσωπον της αστυνομίας της χώρας σας εις την σύνοδον αυτήν και παρακαλώ να μοι ανακοινώσητε αν δύναμαι να υπολογίζω εις την συμμετοχήν ταύτην. Επιφυλάσσομαι να σας γνωρίζω περισσότερα περί της διαμορφώσεως του προγράμματος. Ως χρόνον ενάρξεως της συνόδου εξέλεξα την 30 Αυγούστου 1937. Η ημερομηνία αύτη μου παρέχει την επιθυμητήν δυνατότητα να προσκαλέσω ως φιλοξενούμενόν μου τον αντιπρόσωπον της χώρας σας, εν συνεχεία των κοινών διαπραγματεύσεων, εις μικρόν ταξείδιον διά μέσου της Γερμανίας, εις τον συνέδριον του εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος από 7- 13/9/37 εν Νυρεμβέργη και προσθέτω ότι και η διά τούτο συγκατάθεσίς σας θα μοι ήτο πρόξενος ιδιαιτέρας χαράς. Δράττομαι της ευκαιρίας ταύτης να σας διαβεβαιώσω τιμημένε κύριε υφυπουργέ διά την εξαίρετον υπόληψίν μου

-Επί τη ευκαιρία σας διαβεβαιώ διά την ιδιαιτέραν μου εκτίμησιν

Υπογραφή

▶ Η απάντηση Μανιαδάκη

Αξιότιμε κύριε υπουργέ των σ.σ. και αρχηγέ της γερμανικής αστυνομίας,

-Αι τόσον σοβαραί ανακοινώσεις, τας οποίας είχατε την καλωσύνην να μου κάμετε διά την από 5ης Μαΐου επιστολή σας, μοι δίδουν την ευκαιρίαν να σας γνωρίσω ότι με ευρίσκουν απολύτως σύμφωνο και σας συγχαίρω εγκαρδίως διά την απόφασίν σας να συγκαλέσητε εις συνέδριον τα αντικομμουνιστικά κράτη. Πιστεύομεν και ημείς ότι ο θανάσιμος αυτός εχθρός που είναι ο κομμουνισμός, δύναται ν’ αντιμετωπισθή μόνο διά της συντονισμένης και σθεναράς ενεργείας και δράσεως όλων των κρατών, τα οποία μέχρι σήμερον ευρέθησαν από κοινού πολεμούντα τον κομμουνισμόν. Και η Ελλάς, η οποία εδοκίμασε τον κομμουνισμόν και τον κομματικόν εφιάλτην, είναι αποφασισμένη να δώση εις τον αγώνα αυτόν όλας της τας δυνάμεις και να συνεργασθή στενώς μετά των άλλων φιλικών κρατών. Διά την πρόσκλησίν σας όπως αποστέλω τους αντιπροσώπους της κυβερνήσεως και του υπουργείου μου εις το συνέδριον τούτο και εις το εν Νυρεμβέργη εθνικοσοσιαλιστικόν συνέδριον, σας εκφράζω τας απείρους ευχαριστίας μου και σας γνωρίζω ότι ως τοιούτους δι’ αμφότερα τα συνέδρια ώρισα τους κ.κ…….

-Επ’ ευκαιρία όμως της μεταβάσεως των αντιπροσώπων μου εις την εθνικοσοσιαλιστικήν Γερμανίαν, έλαβον ούτοι εντολήν να μελετήσουν επί τόπου όλα τα ζητήματα τα σχετιζόμενα με την καταπολέμησιν του κομμουνισμού από αστυνομικής πλευράς, επωφελούμενοι των προόδων και της πείρας της υπό την ισχυράν και πεφωτισμένην καθοδήγησιν σας γερμανικής αστυνομίας. Διά πάσαν ενίσχυσιν και βοήθειαν την οποίαν θα παράσχητε προς την κατεύθυνσιν αυτήν προς τους εκπροσώπους μου αξιότιμε κύριε Ράϊχσφυρερ, σας απευθύνω τας θερμάς μου ευχαριστίας.

-Τα θέματα ταύτα της μελέτης των εκπροσώπων μου είναι τα εξής:

-1) Την αντικομμουνιστικήν εν γένει νομοθεσίαν, την ποινικήν δίωξιν του κομμουνισμού και τας διατάξεις αίτινες διέπουν την κατασταλτικήν κατά των κομμουνιστών δράσιν του κράτους

2) Τον εν γένει αστυνομικόν και κατασταλτικόν τρόπον και τα μέσα άτινα εφαρμόζουν σήμερον αι υπηρεσίαι σας διά την δίωξιν του κομμουνισμού, όπως επίσης τα πορίσματα άτινα έχουν συναχθεί εκ του κατά του κομμουνισμού αγώνος σας των αστυνομικών οργάνων

3) Το σύστημα της διαβιώσεως και απομονώσεως των κρατουμένων (στρατόπεδα συγκεντρώσεως), τα στρατόπεδα εργασίας των κομμουνιστών και όλα τα σχετικά από οικονομικής και διοικητικής απόψεως, καθόσον προτιθέμεθα να εφαρμόσωμεν ενταύθα το σύστημα τούτο.

4) Τα ζητήματα τα έχοντα σχέσιν με την ασφάλεια του κράτους από μέρους τόσον των εσωτερικών εχθρών -κομμάτων, κομμουνιστών- όσον και των ξένων προπαγανδών.

5) Τα θέματα τα συναφή με την ανταλλαγή της αστυνομικής και πληροφοριακής φύσεως υλικού της συνεργασίας και σύνδεσμον μεθ’ όλων των υπηρεσιών και αντικομμουνιστικών οργανώσεων.

6) Τις προόδους της Αστυνομίας διά την επιστημονικήν δίωξιν του εγκλήματος και τας νέας τεχνικάς και μορφωτικάς μεθόδους που εφαρμόζει η γερμανική αστυνομία.

-Σας παρακαλώ και πάλιν να πιστεύσητε ότι διά την ενίσχυσιν την οποίαν θα παράσχητε εις τους εκπροσώπους μου θα σας είμαι ευγνώμων.

-Ευχόμενος τέλος όπως η υπό την πεφωτισμένην καθοδήγησιν και προστασίαν σας συνδιασκέψεις καταλήξη εις θετικά αποτελέσματα και αποφάσεις προς τον καλόν των πεπολιτισμένων κρατών και ευχαριστών υμάς θερμότατα διά τας τόσον τιμητικάς προσκλήσεις ως και την βοήθειαν ην θα παράσχητε εις τους αντιπροσώπους μου, εις τον έργον των, παρακαλώ να δεχθήτε την έκφρασιν κ.λπ.

https://www.efsyn.gr/