Αναρτήσεις
Όλα τα σχόλια
Αργότερα, σε βιβλία του όπως τη συλλογή διηγημάτων «Στην εποχή μας» και στη νουβέλα «Τα χιόνια του Κιλιμάντζαρο» (στα ελληνικά, από τις εκδόσεις Καστανιώτη), δραματοποίησε μερικά από εκείνα τα γεγονότα που σφράγισαν την ιστορία του σύγχρονου ελληνισμού, και ίσως εδώ να βρίσκεται η αιτία της παρεξήγησης αυτής. Πρόκειται όμως για μυθοπλασία, για ως λογοτεχνική αφήγηση, όχι για πολεμική, δημοσιογραφική ανταπόκριση.
- Ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ και η Μικρασιατική Καταστροφή – Μια αφήγηση-1
Δεν είναι όμως τυχαίο ότι ο νεότατος τότε Χέμινγουεϊ επιλέγει ως θέματα κάποιων διηγημάτων του την τραγωδία της Ιωνίας. Διότι μπορεί να μην πρόλαβε να δει τη Σμύρνη να καταλαμβάνεται από τους Τούρκους και να καίγεται, όπως θα δούμε όμως, η όλη κατάληξη της Μικρασιατικής Εκστρατείας Χρονολογικά τον συγκίνησε βαθιά.
Στο μέτωπο του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά και να δούμε συνοπτικά την προϊστορία του ίδιου του Χέμινγουεϊ. Αυτό έχει τη σημασία του για να καταλάβουμε ότι όταν βιώνει το τέλος της Μικρασιατικής Καταστροφής, είναι μεν ένας πολύ νεαρός άνδρας, σε καμία περίπτωση όμως δεν είναι άβγαλτος, που σημαίνει ότι είχε μια κάποια ευρύτερη εποπτεία των τεκταινόμενων.
Βρισκόμαστε στα 1920. Τότε είναι που ο νεαρός Χέμινγουεϊ δημοσιεύει τα πρώτα του δημοσιογραφικά κομμάτια στην καναδική εφημερίδα The Toronto Star Weekly. Δεν ήταν όμως αυτό και το παρθενικό του βήμα στη δημοσιογραφία, καθώς το 1917-18 είχε εργαστεί ως μαθητευόμενος ρεπόρτερ στην εφημερίδα The Kansas City Star. Μετά μπήκε ο πόλεμος στη ζωή του, η συμμετοχή του στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, μια εμπειρία που τον άλλαξε ριζικά.
Νωρίς ένα πρωινό του 1920, λοιπόν, κι ενώ η χώρα μας έχει ήδη εμπλακεί στη μεγάλη περιπέτεια της Μικράς Ασίας, μακριά στην Αμερική ο Χέμινγουεϊ λαμβάνει προφορικά ένα τελεσίγραφο από την αυστηρή μητέρα του: ή θα βρει δουλειά ή θα εγκαταλείψει την πατρική εστία.
Δεν έχει περάσει πολύς καιρός που ο 21χρονος Χέμινγουεϊ έχει επιστρέψει τραυματίας από το μέτωπο του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, στον οποίο υπηρέτησε ως τραυματιοφορέας. Η ελαττωματική του όραση στο αριστερό μάτι τού είχε στερήσει την ευκαιρία να γίνει μάχιμος και έτσι συμβιβάστηκε με την ειδικότητα του τραυματιοφορέα. Βρέθηκε στο ιταλικό μέτωπο, στην πρώτη γραμμή του πυρός, απ’ όπου σημείωσε γεμάτος έξαψη: «Αισθάνομαι ότι βρίσκομαι στην πιο σημαντική δημοσιογραφική αποστολή κι ότι καλύπτω τη μεγαλύτερη είδηση της χρονιάς».
- Ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ και η Μικρασιατική Καταστροφή – Μια αφήγηση-2
Ως εθελοντής του Ιταλικού Ερυθρού Σταυρού, ο νεαρός «Χεμ» θα περισυλλέξει πολλά διαμελισμένα πτώματα, κυρίως γυναικών, μετά από βομβαρδισμό ενός εργοστασίου πυρομαχικών και η εμπειρία αυτή θα τον σημαδέψει. Τα χειρότερα όμως δεν είχαν έρθει ακόμα. Τη νύχτα της 8ης Ιουλίου 1918, επισκεπτόμενος ακροαστικό φυλάκιο των Ιταλών κοντά στη Φοσάλτα, κι ενώ μοιράζει στους στρατιώτες σοκολάτες, τσιγάρα και ταχυδρομικές κάρτες κι οι τελευταίοι γελούν με τα ιταλικά που ο Χέμινγουεϊ μιλάει με αμερικανική προφορά, οι Αυστριακοί βάλλουν κατά των θέσεών τους με οβίδες πυροβολικού, όλμους και πολυβόλα. Διακόσια τριάντα επτά από τα θραύσματα όλμων θα σφηνωθούν στο σώμα του Χέμινγουεϊ εκείνη τη βραδιά – αν και το πιο σοβαρό τραύμα ήταν στο δεξί του γόνατο, από ριπή πολυβόλου.
Παρότι τραυματισμένος, ο καταπονημένος Χέμινγουεϊ προσπάθησε να μεταφέρει έναν άλλο τραυματία Ιταλό στρατιώτη. Κατάφερε να συρθεί γύρω στα 100 μέτρα, κάτω από συνεχόμενα πυρά, παρέδωσε τον τραυματία σε ασφαλή χέρια και μετά έπεσε αναίσθητος. Είχε καταφέρει να μειώσει την αιμορραγία στα τραύματά του σβήνοντας πάνω του αναμμένα τσιγάρα.
Αλλά η περιπέτειά του δεν είχε λήξει. Η περιοχή βομβαρδιζόταν από το εχθρικό πυροβολικό και η μεταφορά του αναίσθητου Χέμινγουεϊ δεν ήταν καθόλου εύκολη υπόθεση. Καταφύγιο δεν υπήρχε και οι δύο τραυματιοφορείς που είχαν αναλάβει τη μεταφορά του, τον απόθεταν κάθε τόσο στο έδαφος, μετακινούμενοι στα σύντομα διαλείμματα ανάμεσα στις εκρήξεις. Κάποια στιγμή, συνήλθε και, όπως διηγήθηκε αργότερα, βρισκόταν ανάμεσα σε πτώματα και ετοιμοθάνατους. Όπως έγραψε, ο θάνατος εκείνη τη στιγμή του φάνηκε κάτι τόσο φυσικό όσο και η ζωή η ίδια.
Βυθίστηκε σε τέτοια απελπισία, ώστε του πέρασε απ’ το μυαλό η ιδέα να αυτοκτονήσει με το περίστροφο του αξιωματικού που ήταν υπεύθυνος γι’ αυτόν. Πέρασαν πολλές ώρες για να καταφέρει να βρεθεί σε χειρουργικό τραπέζι και να λάβει την απαραίτητη φροντίδα. Είχε αναζητήσει την περιπέτεια και την είχε βρει και με το παραπάνω.
Μέσα στους επόμενους τρεις μήνες, καθηλωμένος σε αμερικανικό νοσοκομείο στο Μιλάνο, ο Χέμινγουεϊ υποβλήθηκε σε 12 επεμβάσεις προκειμένου να αφαιρεθούν τα σφηνωμένα θραύσματα αλλά και για να του σώσουν το γόνατο. Η σύντομη αυτή πολεμική εμπειρία του άφησε πολλά προβλήματα νευρολογικής φύσης, κυρίως τρομακτικές αϋπνίες που τον βασάνιζαν για πολλά χρόνια (όπως και πολλούς από τους ήρωές του) καθώς και μια αδυναμία του να κοιμάται χωρίς κάποιο φως αναμμένο.
Η επιστροφή του στρατιώτη
Έτσι λοιπόν, ο Χέμινγουεϊ επέστρεψε ως ήρωας στο σπίτι του (είχε παρασημοφορηθεί από την ιταλική κυβέρνηση επειδή έσωσε έναν Ιταλό στρατιώτη), όμως δεν μπορούσε καθόλου να προσαρμοστεί. Μετά τον πόλεμο και μια σφοδρή ερωτική απογοήτευση με μια Αγγλίδα νοσοκόμα που τον περιέθαλψε την περίοδο της νοσηλείας του, Για τη βικτοριανών αρχών κυρία Γκρέις Χέμινγουεϊ, η στάση αυτή (όπως και τα όνειρά του να ασχοληθεί με το γράψιμο) δεν ήταν τίποτα περισσότερο παρά η στάση ενός ανεύθυνου, ανώριμου άντρα. Μη έχοντας λοιπόν άλλη επιλογή και μη αντέχοντας τη μητρική πίεση, ο Έρνεστ εγκατέλειψε την πατρική εστία σε πολύ βαριά ατμόσφαιρα.
- Ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ και η Μικρασιατική Καταστροφή – Μια αφήγηση-3
Βρήκε δουλειά στο Σικάγο, και πάλι ως δημοσιογράφος. Μάλιστα, το Σεπτέμβριο του 1921 παντρεύτηκε την κατά οκτώ χρόνια μεγαλύτερή του Χάντλι Ρίτσαρντσον και λίγο μετά εγκαταστάθηκε μαζί της στο Παρίσι, εργαζόμενος ως ξένος ανταποκριτής της εφημερίδας Toronto Star. Εκεί θα γίνει δεκτός στην «αυλή» της Γετρούδης Στάιν, ενώ θα γνωριστεί με τον Έζρα Πάουντ, τον Τζέιμς Τζόις, τον Τ. Σ. Έλιοτ, τον Σέργουντ Άντερσον κ.ά. Στο Παρίσι θα τυπώσει και το πρώτο του βιβλίο, το “Three Stories and Ten Poems” και θα συνεχίσει να ασκεί τη δημοσιογραφία.
Ενώ λοιπόν βρισκόταν στο Παρίσι, ο Χέμινγουεϊ έλαβε εντολή από την Toronto Star να μεταβεί στην Κωνσταντινούπολη προκειμένου να καλύψει τον ελληνοτουρκικό πόλεμο. Αυτό συμβαίνει όταν στις 13 Αυγούστου, με το παλαιό ημερολόγιο, του 1922 οι Τούρκοι εξαπέλυσαν μεγάλη επίθεση κατά των ελληνικών θέσεων, φτάνοντας τελικά μέχρι τη Σμύρνη. Δεν ήταν τόσο η πτώση της Σμύρνης που κέντρισε τους Καναδούς αρχισυντάκτες του Χέμινγουεϊ, ώστε να τον στείλουν να καλύψει τα γεγονότα όσο το ότι, μετά τον θρίαμβο του Κεμάλ στη Σμύρνη, οι Τούρκοι απειλούσαν ότι θα καταλάμβαναν και την ουδέτερη ζώνη των Στενών του Βοσπόρου από τη Μαύρη Θάλασσα στον βορρά έως τα Δαρδανέλια στο νότο, την οποία φρουρούσαν οι Σύμμαχοι. Τουρκικές μονάδες είχαν προωθηθεί κοντά στα βρετανικά συρματοπλέγματα στα Δαρδανέλια και επικρατούσε η φήμη ότι ο Κεμάλ θα καταλάμβανε την Κωνσταντινούπολη.
Ο Χέμινγουεϊ χρειάστηκε να δώσει σκληρή μάχη με τη Χάντλι, τη γυναίκα του, για να καταφέρει να ταξιδέψει στην Πόλη. Τελικά, αναχώρησε στις 25 Σεπτεμβρίου και από τη Σόφια, ο Χεμ έστειλε μια πρώτη ανταπόκριση στην καναδική εφημερίδα γραμμένη με το χέρι.
Αρρωστος στην Κωνσταντινούπολη
Το μεσημέρι της 29ης Σεπτεμβρίου, ο Χέμινγουεϊ έφτασε στην Κωνσταντινούπολη, την οποία περιέγραψε ως «θορυβώδη, ζεστή, βρόμικη μα όμορφη… γεμάτη στολές και φήμες». Αυτή ήταν η πρώτη πρόταση της πρώτης του ανταπόκρισης που έγραψε από την επισκευασμένη του γραφομηχανή μάρκας Κορόνα. Η άφιξή του συνέπεσε με τη συνεχή άφιξη βρετανικών στρατευμάτων, εξαιτίας των φημών ότι οι Τούρκοι θα εξαπέλυαν μεγάλη επίθεση στην πόλη. Στο μεταξύ, οι ειδήσεις από τις θηριωδίες στη Σμύρνη είχαν τρομοκρατήσει τους χριστιανούς που βρίσκονταν στην πόλη και επικρατούσε αναβρασμός. Ο Έλληνας διοικητής του ξενοδοχείου στο οποίο διέμενε ο Χέμινγουεϊ, είπε στον Αμερικανό συγγραφέα ότι θα προτιμούσε να πολεμήσει παρά να χάσει τη δουλειά του και την περιουσία του. Ακούγονταν επίσης φήμες ότι ο Κεμάλ είχε αποφασίσει να εξαφανίσει το αλκοόλ, τον τζόγο, τα νυχτερινά κέντρα και τους οίκους ανοχής.
Ο Χέμινγουεϊ είχε όλη την καλή διάθεση να αφεθεί στον ανατολίτικο εξωτισμό της Πόλης, αλλά τίποτα δεν του πήγε καλά. Υπέφερε από κρίσεις ελονοσίας και από τα τσιμπήματα των κουνουπιών και των κοριών.
Άλλαζε συνεχώς ξενοδοχείο αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Οι δρόμοι της Πόλης ήταν γεμάτοι από σκοτωμένους αρουραίους που σάπιζαν στους δρόμους, από μεθυσμένους που τρέκλιζαν και από ύποπτους τύπους οι οποίοι παραμόνευαν στο σκοτάδι. Ξαφνικά, αισθάνθηκε ότι καλό θα ήταν να μπει στην πόλη ο Κεμάλ και να καθαρίσει όλη αυτή τη βρομιά.
- Ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ και η Μικρασιατική Καταστροφή – Μια αφήγηση-4
Το μόνο θετικό ήταν η γνωριμία του με έναν ευφυή Άγγλο αξιωματικό, τον συνταγματάρχη Τσαρλς Σουίνι, έναν κοσμοπολίτη στρατιωτικό με εξαιρετικές γνώσεις στρατηγικής, με τον οποίο ο Χέμινγουεϊ πέρασε πολλές ώρες συζητώντας και πίνοντας. Ήταν όμως τόσο εξαντλημένος που δεν κατάφερε να μεταβεί στη Μυτιλήνη, μαζί με άλλους ανταποκριτές, για να μιλήσει με τους επαναστατημένους Έλληνες στρατιωτικούς, τους υποστηρικτές του Βενιζέλου.
Ένα άλλο πρόβλημα ήταν η απαγόρευση στους δημοσιογράφους να μεταβούν στα Μουδανιά, όπου και αποφασίστηκε η παράδοση της ανατολικής Θράκης στους Τούρκους. Στον Ελληνικό Στρατό δόθηκε τελεσίγραφο τριών ημερών να εγκαταλείψει την περιοχή, και την ημέρα της υπογραφής της συμφωνίας, ο Χέμινγουεϊ υπέφερε από τέτοια ρίγη εξαιτίας της ελονοσίας, που πλήρωσε δέκα πιάστρα σε έναν γιατρό για να του χορηγήσει χάπια με κινίνο.
Η εμπειρία της Θράκης
Η συμφωνία στα Μουδανιά έστρεψε λοιπόν το ενδιαφέρον από την Κωνσταντινούπολη στη Θράκη. Στις 14 Οκτωβρίου, ο Χέμινγουεϊ αγόρασε τρεις καινούργιες, καθαρές κουβέρτες, καθώς υπέφερε ακόμη από τους κοριούς, και κατευθύνθηκε δυτικά. Κατέληξε στην Αδριανούπολη, όπου επικρατούσε χαοτική κατάσταση. Εκεί, αναγκάσθηκε να δώσει ακόμα μεγαλύτερες μάχες με την ελονοσία και τους κοριούς, κατάφερε όμως να περιγράψει από πρώτο χέρι το δράμα των Ελλήνων προσφύγων, οι οποίοι, ανακατεμένοι με εξαθλιωμένους Έλληνες στρατιώτες, εγκατέλειπαν την περιοχή κατευθυνόμενοι δυτικά.
Καταπολεμώντας τον υψηλό πυρετό και τα ρίγη με ασπιρίνες και κινίνα, τα οποία συνόδευε με γλυκερό θρακιώτικο κρασί που διόλου δεν του άρεσε, ο Χέμινγουεϊ έγραφε κι έστελνε συνεχώς τις ανταποκρίσεις του, ώσπου κάποια στιγμή επιβιβάσθηκε στο Οριάν Εξπρές και μετά από τέσσερις ημέρες βρέθηκε σε κακή κατάσταση και πάλι στο Παρίσι, όπου τον υποδέχθηκε η Χάντλι. Τον υποχρέωσε να ξυρίσει εντελώς το κρανίο του για να απαλλαγεί από τις ψείρες, φροντίζοντας τις πληγές που είχε προξενήσει στο δέρμα του τα αλλεπάλληλα τσιμπήματα των διαφόρων εντόμων. Για μια ολόκληρη εβδομάδα, ο Χέμινγουεϊ δεν έκανε τίποτε άλλο παρά να κοιμάται.
Η έρευνα του Φρέντυ Γερμανού
Η ιστορία μας όμως δεν τελειώνει εδώ. Πολλά χρόνια αργότερα, το 1969, ο Φρέντυ Γερμανός συνάντησε την τελευταία σύζυγο του Χέμινγουεϊ, την Μέρι Ουελς στον Καναδά, η οποία του είχε πει ότι ο Έρνεστ «είχε πάντα αυτή την εικόνα μέσα του», των προσφύγων της Θράκης. Η Ουελς προέτρεψε τον Έλληνα συγγραφέα και δημοσιογράφο να διαβάσει όλες τις ανταποκρίσεις του Χέμινγουεϊ, λέγοντας ότι πάντα της έλεγε ότι οι «Έλληνες δεν κινήθηκαν από τους Τούρκους – νικήθηκαν από την προδοσία».
Ο Φρέντυ Γερμανός βρήκε εκείνες τις ανταποκρίσεις («Μια πομπή βυθισμένη στη σιωπή και τη θλίψη» και «Πρόσφυγες από τη Θράκη»), σε μία από τις οποίες διαβάζουμε: «Σε καμία περίπτωση δεν φταίει ο Έλληνας φαντάρος για την ήττα του ’22. Ακόμη και στην υποχώρηση, οι κουρασμένοι Έλληνες στρατιώτες έδειχναν τις έξοχες αρετές τους. Έβλεπες ακόμη και εκείνη την ώρα στα σφιγμένα πρόσωπα το πείσμα, ένα πείσμα που σίγουρα θα κόστιζε ακριβά στους στρατιώτες του Κεμάλ, αν αναγκάζονταν να πολεμήσουν ξανά με τον στρατό αυτό. Αλλά ο πόλεμος στη Θράκη δεν έγινε ποτέ. Η Θράκη χαρίστηκε στον Κεμάλ με τη συνθήκη στα Μουδανιά».
Σε μια άλλη ανταπόκριση με ημερομηνία 3 Νοεμβρίου 1922, ο Χέμινγουεϊ κυριεύεται από οργή. Το άρθρο είναι βασισμένο σε αποκλειστική συνέντευξη με τον λοχαγό Ουίταλ, έναν από τους Βρετανούς παρατηρητές στον πόλεμο της Μικράς Ασίας. Ο Ουίταλ πέρασε αργότερα στα «Χιόνια του Κιλιμάντζαρο» ως ο Άγγλος παρατηρητής που «έκλαιγε σαν μικρό παιδί βλέποντας τους αξιωματικούς του Κωνσταντίνου να μην ξέρουν που πάνε τα τέσσερα». Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη ανταπόκριση, «Οι Έλληνες ήταν πρώτης τάξεως πολεμιστές και σίγουρα κάμποσα σκαλοπάτια παραπάνω από το στρατό του Κεμάλ. Αυτή είναι η άποψη του Ουίταλ.
Πιστεύει ότι εύζωνοι θα είχαν καταλάβει την Άγκυρα – και θα είχαν τελειώσει τον πόλεμο, αν δεν είχαν προδοθεί».
Τι ακριβώς όμως εννοούσε ο Χέμινγουεϊ όταν μιλούσε περί «προδοσίας»; «Όταν ο Κωνσταντίνος ανέλαβε την εξουσία», γράφει στο ίδιο κομμάτι, «όλοι οι Έλληνες αξιωματικοί που βρίσκονταν σε επιτελικές θέσεις υποβαθμίστηκαν αμέσως σε χαμηλότερα πόστα. Πολλοί από αυτούς είχαν κερδίσει τους βαθμούς τους επ’ ανδραγαθία, στο πεδίο της μάχης. Ήταν έξοχοι πολεμιστές – και μεγάλοι ηγέτες. Αλλά αυτό δεν εμπόδισε το Κόμμα του Κωνσταντίνου να τους διώξει και να τους αντικαταστήσει με αξιωματικούς που δεν είχαν ακούσει ποτέ τους να πέφτει μια τουφεκιά. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να σπάσει το μέτωπο».
- Ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ και η Μικρασιατική Καταστροφή – Μια αφήγηση-5
Η επόμενη ανταπόκριση στην ίδια εφημερίδα, αποκάλυπτε μια τραγική πτυχή από το πεδίο της μάχης της Μικρασιατικής Εκστρατείας, την οποία έφερε στο φως η μαρτυρία του Ουίταλ: «Οι νέοι Έλληνες αξιωματικοί του Πυροβολικού, οι οποίοι δεν είχαν καμία επαγγελματική πείρα, τα έκαναν θάλασσα με τις βολές τους. Συχνά εξόντωσαν το ίδιο το ελληνικό Πεζικό. Ο Ουίταλ ανέφερε σε μένα προσωπικά περιπτώσεις εγκληματικής αμέλειας του Επιτελείου και για αξιωματικούς που έκαναν χρήση πούδρας (face powder – not gun powder) και ρουζ! Σε κάποια μάχη της Μικράς Ασίας, οι εύζωνοι πραγματοποίησαν μια πραγματικά άψογη έφοδο.
Ξαφνικά, το ελληνικό πυροβολικό άρχισε να βάλλει εναντίον τους. Ο Άγγλος ταγματάρχης Τζόνσον, επίσης παρατηρητής στη συγκεκριμένη μάχη, άρχισε να ουρλιάζει όταν είδε το μακελειό που γινόταν μπροστά στα μάτια μας. Ήθελε να μπει στη μάχη και να αναλάβει αυτός τη διοίκηση της Πυροβολαρχίας. Αλλά δεν μπορούσε. Οι εντολές που είχαμε ήταν να τηρήσουμε αυστηρή ουδετερότητα – δεν περνούσε από το χέρι μας να κάνουμε τίποτε απολύτως».
Η ανταπόκριση έκλεινε με ένα σχόλιο του Χέμινγουεϊ: «Αυτή είναι η πικρή ιστορία της προδοσίας του Ελληνικού Στρατού από τον Κωνσταντίνο…»
Στην τελευταία του ανταπόκριση, ο Χέμινγουεϊ έκανε λόγο και για την Επανάσταση του 1922. «Η επανάσταση του 1922 ήταν η εξέγερση ενός προδομένου στρατού. Οι παλαιοί βενιζελικοί αξιωματικοί επέστρεψαν στις θέσεις τους και οργάνωσαν σωστά το στρατό της Θράκης. Για την Ελλάδα του 1922, η Θράκη ήταν σαν τη μάχη του Μάρνη – εκεί θα παιζόταν και θα κερδιζόταν ξανά το παιχνίδι. Το θέαμα ήταν συγκλονιστικό. Όλη η χώρα βρισκόταν μέσα σε πολεμικό πυρετό. Τα τρένα μετέφεραν συνεχώς στρατιώτες. Κι ύστερα, συνέβη το αναπάντεχο: οι Σύμμαχοι χάρισαν την ανατολική Θράκη στους Τούρκους και έδωσαν στον Ελληνικό Στρατό προθεσμία τριών ημερών για την εκκένωσή της…» Στο σημείο αυτό, ο Αμερικανός συγγραφέας και ανταποκριτής δίνει μιαν ανάγλυφη εικόνα του ταπεινωμένου Έλληνα στρατιώτη. «Στην αρχή περίμεναν, νομίζοντας ότι είχε γίνει κάποιο λάθος. Δεν ήθελαν να πιστέψουν ότι η κυβέρνησή τους είχε αποδεχθεί τη συμφωνία αυτή. Το πικρό χαρτί, ωστόσο, είχε υπογραφεί. Κι επειδή ήταν στρατιώτες κι έπρεπε να υπακούσουν, άρχισαν να φεύγουν σιγά σιγά».
Ο Φρέντυ Γερμανός, που πρώτος αυτός παρέθεσε τις παραπάνω περιγραφές στο περιοδικό «Διαβάζω» (τχ. 159, 13/1/1987), σχολιάζει: «Τις καταθέτω στη μνήμη των φαντάρων εκείνων που, καθώς έσερναν τα βήματά τους, περνούσαν χωρίς να το ξέρουν μπροστά στο νικητή του αυριανού Νόμπελ: έναν αμούστακο νεαρό που κρατούσε σημειώσεις σε ένα μικρό μαύρο σημειωματάριο».
Η ανταπόκριση με τον τίτλο, «Μια πομπή βυθισμένη στη σιωπή και τη θλίψη», είναι ενδεικτική του βλέμματος του Χέμινγουεϊ πάνω σε εκείνα τα γεγονότα. Σε μιαν άλλη, που επίσης παραθέτει ο Φρ. Γερμανός, ο Χέμινγουεϊ γράφει: «Όλη τη μέρα τους έβλεπα να περνούν από μπροστά μου. Κουρασμένοι, βρόμικοι, αξύριστοι, ανεμοδαρμένοι. Και γύρω τους η σιωπή της ξαφνιασμένης Θράκης Έφευγαν. Χωρίς μπάντες, χωρίς εμβατήρια, χωρίς καν περίθαλψη! Μόνο με μια βρόμικη κουβέρτα ο καθένας. Και με συντροφιά βέβαια τα κουνούπια της νύχτας. Αυτοί οι άντρες ήταν οι σημαιοφόροι της δόξας που πριν λίγο καιρό λεγόταν Ελλάδα. Κι αυτή η εικόνα ήταν το τέλος της δεύτερης πολιορκίας της Τροίας».
Κι όμως έγραψε για το 1922
Όλα αυτά είναι όντως πολύ ενδιαφέροντα και συγκινητικά, ωστόσο, δεν είμαστε απόλυτα σίγουροι ως προς την ορθότητα των συμπερασμάτων του Χέμινγουεϊ (ήταν μόλις 23 ετών όταν έγραφε αυτές τις ανταποκρίσεις), κυρίως δεν είμαστε βέβαιοι γι’ αυτό που λέει, ότι μετά την καταστροφή της Σμύρνης, η (διχασμένη) Ελλάδα διέθετε το ηθικό και τη δύναμη να εξαπολύσει τέτοια σφοδρή αντεπίθεση στη Θράκη και να συντρίψει τους Τούρκους. Αλλά αυτά είναι ζητήματα στα οποία καλούνται να μιλήσουν οι ιστορικοί.
Το 1925 πάντως, όταν εξέδωσε την πρώτη του συλλογή διηγημάτων, ξεκινούσε με ένα σύντομο κείμενο που τιτλοφορείται «Στην προκυμαία της Σμύρνης», στο οποίο περιγράφει –προφανώς βασισμένος σε μαρτυρίες που συνέλεξε- την κόλαση της πόλης τον Αύγουστο του 1922: «Ένα παράξενο πράγμα, είπε, πώς ούρλιαζαν κάθε βράδυ τα μεσάνυχτα. Δεν ξέρω γιατί ούρλιαζαν πάντα εκείνη την ώρα. Ήμαστε στο λιμάνι κι εκείνες βρίσκονταν στην προβλήτα και τα μεσάνυχτα άρχιζαν να ουρλιάζουν. Για να σωπάσουν, ρίχναμε τον προβολέα πάνω τους. Αυτό πάντα έπιανε. Ανεβοκατεβάζαμε το φως του προβολέα πάνω τους δύο ή τρεις φορές για να πάψουν. […]
Ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ και η Μικρασιατική Καταστροφή – Μια αφήγηση-6
Το χειρότερο, είπε, ήταν οι γυναίκες με τα νεκρά μωρά. Ήταν αδύνατον να πείσεις τις γυναίκες να εγκαταλείψουν τα νεκρά μωρά τους. Είχαν στην αγκαλιά τους μωρά πεθαμένα εδώ και έξι μέρες. Δεν έλεγαν να τ’ αφήσουν. Δεν μπορούσαμε να κάνουμε τίποτα γι’ αυτό. Τελικά έπρεπε να τους τα πάρεις με τη βία. Έπειτα, ήταν και μια ηλικιωμένη κυρία, αυτή ήταν η πιο απίστευτη περίπτωση. Μίλησα γι’ αυτό σ’ ένα γιατρό και είπε ότι έλεγα ψέματα. Τις μαζεύαμε από την προβλήτα, είχαμε να μαζέψουμε και τα πτώματα, και αυτή η ηλικιωμένη κυρία ήταν ξαπλωμένη μέσα σ’ ένα σωρό σκουπίδια. Είπαν, «Θα της ρίξετε μια ματιά, κύριε;» Και της έριξα μια ματιά κι εκείνη τη στιγμή πέθανε και κοκάλωσε αμέσως. Τα πόδια της τέντωσαν και η ίδια τέντωσε από τη μέση και κάτω κι έγινε τελείως άκαμπτη. Σαν να είχε πεθάνει την προηγούμενη νύχτα. Ήταν νεκρή και τελείως άκαμπτη. Το είπα σ’ ένα γιατρό και μου είπε ότι αυτό δε γίνεται.
Βρίσκονταν όλες στην προβλήτα και δεν έμοιαζε καθόλου με σεισμό ή κάτι τέτοιο διότι ποτέ δεν έμαθαν για τον Τούρκο. Ποτέ δεν έμαθαν τι θα έκανε ο Τούρκος. Θυμάσαι που μας διέταξαν να μην πλησιάσουμε το λιμάνι και να μην μαζέψουμε άλλους; Όταν εκείνο το πρωί μπήκαμε στο λιμάνι ήμουν τρομερά ανήσυχος. Είχε στη διάθεσή του αρκετές πυροβολαρχίες και θα μπορούσε να μας τινάξει όλους στον αέρα. Ήταν να μπούμε μέσα, να πλησιάσουμε στην προβλήτα, να ρίξουμε άγκυρα και μετά να βομβαρδίσουμε τον τουρκικό τομέα της πόλης. Αυτοί θα μπορούσαν να μας έχουν τινάξει στον αέρα αλλά κι εμείς θα μπορούσαμε να ισοπεδώσουμε ολόκληρη την πόλη. Απλώς μας έριξαν μερικές άσφαιρες βολές καθώς μπαίναμε στο λιμάνι. Κατέβηκε ο Κεμάλ και απέλυσε τον Τούρκο διοικητή. Για κατάχρηση εξουσίας ή κάτι τέτοιο. Μάλλον ήταν εκτός εαυτού. Θα γινόταν πραγματική κόλαση.
Θυμάσαι το λιμάνι. Κάμποσα ωραία πραγματάκια επέπλεαν εκεί μέσα. Ήταν η μοναδική φορά στη ζωή μου που άρχισα να φαντάζομαι διάφορα. Δεν σε πείραζε για τις γυναίκες που γεννούσαν όσο για εκείνες που έσερναν πάνω τους τα νεκρά μωρά τους. Πάνω τους. Είναι ν’ απορείς που μόνο τόσες λίγες από δαύτες πέθαναν. Απλώς τις σκεπάζαμε με ό,τι βρίσκαμε και τις αφήναμε να μπούνε στο πλοίο. Πάντα διάλεγαν την πιο σκοτεινή γωνιά στο αμπάρι για να τα έχουν στην αγκαλιά τους. Από τη στιγμή που άφηναν την προβλήτα, καμιά τους δεν έδινε δεκάρα για τίποτε άλλο.
Κι οι Έλληνες, καλά παιδιά ήταν και δαύτοι. Κατά την υποχώρηση, έπιασαν κι έσπασαν τα μπροστινά πόδια των αλόγων και των μουλαριών επειδή δεν μπορούσαν να τα πάρουν μαζί τους και μετά τα έριξαν στα αβαθή για να πνιγούν. Όλα εκείνα τα μουλάρια, να τα σπρώχνουν να πέσουν στ’ αβαθή, με τα μπροστινά τους πόδια σπασμένα. Ήταν μια πολύ ευχάριστη επιχείρηση. Α, ναι, μα την πίστη μου, πολύ ευχάριστη.
https://www.kathimerini.gr/
- Μεγάλωσε στη φασιστική Ιταλία του Μπενίτο Μουσολίνι.
- Nikolai Polikarpov21 Νοεμβρίου 2023
- Πρίμο Λεβί Ισραηλ
Άραγε τι θα έλεγε σήμερα ο Primo Levi για το σημερινό Ισραήλ; Για το Ισραήλ που γράφει εκεί που δεν πιάνει μελάνι τις αποφάσεις του ΟΗΕ και συνεχίζει την παράνομη κατοχική και εποικιστική πολιτική; Για το Ισραήλ που έχει θάψει κάτω από ερείπια χιλιάδες παιδιά στη Γάζα; Για το Ισραήλ που βομβαρδίζει νοσοκομεία, σχολεία, τόπους θρησκευτικής λατρείας, εγκαταστάσεις του ΟΗΕ και ανθρωπιστικών οργανώσεων; Για το Ισραήλ που γαζώνει με σφαίρες κομβόι των Γιατρών Χωρίς Σύνορα που μεταφέρει αμάχους; Για το Ισραήλ που σκοτώνει σκόπιμα δημοσιγράφους; Άραγε θα ένωνε τη φωνή του με τους χιλιάδες Εβραίους της διασποράς και τους λιγοστούς Ισραηλινούς πολίτες που διαδηλώνουν κάτω από ένα καθεστώς φόβου και τρομοκρατίας; Θα ένωνε τη φωνή του με τους περισσότερους από χίλιους Εβραίους των ΗΠΑ που έχουν συλληφθεί σε διαδηλώσεις και ακτιβιστικές κινήσεις ενάντια στη βάρβαρη αντιμετώπιση του Παλαιστινιακού λαού από το κράτος του Ισραήλ; Τα ερωτήματα αυτά είναι μεταφυσικά. O Primo Levi δεν μπορεί να απαντήσει, ούτε εμείς για λογαριασμό του. Δεν ξέρουμε τι θα έλεγε σήμερα, ξέρουμε όμως τι είπε όσο ζούσε.
Ο σπουδαίους Ιταλοεβραίος χημικός και συγγραφέας Primo Levi γεννήθηκε στο Τορίνο στις 31 Ιουλίου του 1919. Μεγάλωσε στη φασιστική Ιταλία του Μπενίτο Μουσολίνι. Ο Ιταλικός φασισμός αρχικά είχε μια θολή θέση για το «εβραϊκό ζήτημα». Ο φασισμός στα πρώτα του βήματα ήταν κυρίως αντικομμουνιστικός, αντιδημοκρατικός και αντιμασονικός και δεν υιοθέτησε τους φρενήρεις ρυθμούς του ναζιστικού αντισημιτισμού. Όπως αναφέρει ο Emilio Gentile στη μελέτη του για τον φασισμό, ενώ υπήρχαν αντισημίτες φασίστες ταυτόχρονα υπήρχαν και Εβραίοι που συμπαθούσαν το φασιστικό κίνημα: «Ο ρατσισμός δεν ήταν ξένο σώμα στη φασιστική πολιτική κουλτούρα (…) Παρ’ όλα αυτά, μέχρι το 1938, ο αντισημιτισμός δεν είχε αποτελέσει συστατικό στοιχείο της φασιστικής ιδεολογίας, αν και υπήρχαν φασίστες αντισημίτες, όπως υπήρχαν και Εβραίοι ανάμεσα στους φανατικούς οπαδούς του Φασιστικού Κόμματος κι ανάμεσα στις τάξεις των πολιτικών και των διανοούμενων του καθεστώτος. Στις αρχές τις δεκαετίας του 30 ο Μουσολίνι είχε αποκηρύξει δημόσια τις ρατσιστικές θεωρίες και τον αντισημιτισμό. Με την εντατικοποίηση εντούτοις της ρατσιστικής πολιτικής, η θέση τους για τον αντισημιτισμό άρχισε να αλλάζει. Η συμμαχία του με τη ναζιστική Γερμανία σίγουρα επέδρασσε σημαντικά για αυτή τη μεταβολή, αλλά ο αποφασιστικός παράγοντας ήταν η πεποίθηση του Μουσολίνι ότι ο διεθνής ιουδαϊσμός έπαιζε ενεργό ρόλο στον αντιφασισμό, καθώς και η επιθυμία του να επιταχύνει τους ρυθμούς πραγματοποίησης του ολοκληρωτικού πειράματος για να δημιουργήσει μια ιταλική φυλή εθνικά ομοιογενή». Με το βάθεμα της κρίσης τη δεκαετία του 1930 και την πολεμική προετοιμασία οι συνθήκες άλλαξαν άρδην για τους Ιταλούς Εβραίους. Σταδιακά ο φασισμός υιοθέτησε τον έξαλλο αντισημιτισμό του ναζισμού. Το 1938 η Ιταλία έγινε και επίσημα «αντισημιτικό κράτος» υιοθετώντας τα πρώτα φυλετικά μέτρα εναντίον των Εβραίων που έγιναν αφετηρία των σκληρών διώξεων που ακολούθησαν. Σε ένα τέτοιο αφιλόξενο και εχθρικό περιβάλλον ο Primo Levi κατάφερε να ολοκληρώσει με άριστα τις σπουδές του στο τμήμα Χημείας του πανεπιστημίου στο Τορίνο το 1941, ωστόσο πάνω στο πτυχίο υπήρχε η ένδειξη της Εβραϊκής καταγωγής του.
Σε αντίθεση με τον κυρίαρχο μύθο του «παθητικού Εβραίου» που περιμένει σαν πρόβατο τη σφαγή του, χιλιάδες Εβραίοι πήραν τα όπλα ενάντια στη ναζιστική και φασιστική θηριωδία. Ο Primo Levi ήταν ένας από αυτούς. Αρχικά εντάχθηκε στο παράνομο Κόμμα της Δράσης (Partito d’Azione) και αργότερα στην οργάνωση Δικαιοσύνη και Ελευθερία (Giustizia e Libertà). Έπεσε στα χέρια των φασιστών τον Δεκέμβριο του 1943 και μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Φόσολι, το οποίο το είχαν καταλάβει οι Γερμανοί μετά τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας και το χρησιμοποιούσαν ως κόμβο μεταφοράς για τα στρατόπεδα της Κεντρικής Ευρώπης. Τον Φεβρουάριο του 1944 ο Levi μεταφέρθηκε μαζί με εκατοντάδες ακόμα Εβραίους στο στρατόπεδο εξόντωσης του Άουσβιτς. Θα ξαναδεί το φως της ελευθερίας στις 27 Ιανουαρίου του 1945, όταν ο Κόκκινος Στρατός απελευθέρωσε το στρατόπεδο. Τη συγκλονιστική μαρτυρία του από την παραμονή του στο Άουσβιτς την κατέθεσε μέσα από το εμβληματικό του βιβλίο, «Εάν αυτό είναι ο άνθρωπος». Έγραφε:
«Δεν έχουμε καθρέφτη για να δούμε το πρόσωπό μας, αλλά ο καθρέφτης βρίσκεται απέναντί μας, η όψη μας αντανακλάται σε εκατό μελανιασμένα πρόσωπα, σε εκατό ρυπαρές και αξιοθρήνητες μαριονέτες. Μεταμορφωθήκαμε ήδη σε φαντάσματα, ίδια μ’ εκείνα που είδαμε χθες.
Τότε, για πρώτη φορά συνειδητοποιήσαμε ότι η γλώσσα μας δεν έχει τις λέξεις για να εκφράσει αυτή την ύβριν, την εκμηδένιση του ανθρώπου. Σαν προικισμένοι με την ενορατική ικανότητα των προφητών είδαμε την πραγματικότητα: είμαστε στον πάτο. Πιο κάτω δεν γίνεται να πάμε: δεν μπορούμε να σκεφτούμε αθλιότερη ύπαρξη από τη δική μας. Τίποτα πιά δεν μας ανήκει: μας στέρησαν τα ρούχα, τα παπούτσια, τα μαλλιά μας, εάν μιλήσουμε δεν θα μας ακούσουν, και εάν μας άκουγαν δεν θα μας καταλάβαιναν. Θα μας στερήσουν και τ’ όνομα μας, κι αν θέλουμε να το κρατήσουμε, θα πρέπει να βρούμε τη δύναμη μέσα μας, τη δύναμη να το σώσουμε και μαζί μ΄ αυτό να σώσουμε κάτι από μάς, απ’ αυτό που υπήρξαμε.
(…) Häftling: έμαθα ότι είμαι ένας Häftling. Το όνομά μου είναι 174 517: Μας βάφτισαν· για όλη την υπόλοιπη ζωή μας θα έχουμε το νούμερο χαραγμένο στο αριστερό μας μπράτσο».
Και σε ένα άλλο -ανατριχιαστικά επίκαιρο- απόσπασμα: «Εάν μέσα απ’ τα στρατόπεδα θα μπορούσε να δραπετεύσει ένα μήνυμα και να φτάσει στους ελεύθερους ανθρώπους θα ήταν αυτό: Προσπαθήστε να μην υποστείτε στο σπίτι σας αυτό που έχει επιβληθεί σε εμάς εδώ». Δραπέτευσε άραγε αυτό το μήνυμα για να φτάσει μέχρι τη Γάζα;
Η σχέση του Primo Levi με το κράτος του Ισραήλ που γεννήθηκε μετά την παγκόσμια σφαγή του παγκοσμίου πολέμου ήταν επαμφοτερίζουσα. Αν και άθεος είχε αποκτήσει κάποια επαφή με την Εβραϊκή παράδοση και ήταν επηρεασμένος από από τον αριστερό σιωνισμό. Ονειρεύονταν ένα Ισραήλ που θα χτίζονταν στη βάση της δημοκρατίας, του σοσιαλισμού και της ανεκτικότητας. Η πραγματικότητα, όμως, ήταν αμείλικτη. Στο Ισραήλ επικράτησαν τα πιο εθνικιστικά και μιλιταριστικά στοιχεία, γεγονός που δημιούργησε ένα χάσμα στον Primo Levi: «Διατηρώ έναν στενό συναισθηματικό δεσμό με το Ισραήλ, αλλά όχι με αυτό το Ισραήλ».
Σημείο καμπής ήταν η εισβολή του Ισραήλ στον Λίβανο στις 7 Ιουνίου του 1982, με τη στρατιωτική επιχείρηση: «Ειρήνη για τη Γαλιλαία». Οι ισραηλινοί επικαλέστηκαν ως πρόσχημα για την επίθεση την απόπειρα εκτέλεσης του ισραηλινού πρέσβη στο Λονδίνο από την ομάδα του Αμπού Νιντάλ. Πραγματικός στόχος, όμως, υπήρξε η εκκαθάριση και εκδίωξη των ανταρτών της PLO και των υποδομών της, παρ’ ότι η οργάνωση είχε κηρύξει ανακωχή. Η εισβολή συνάντησε τη σθεναρή αντίσταση στους προσφυγικούς καταυλισμούς όπως αναφέρει και έκθεση για λογαριασμό της αμερικάνικης κυβέρνησης: «Ο παλαιστινιακός πληθυσμός των καταυλισμών ήταν συνηθισμένος στους βομβαρδισμούς και ήξερε τι μπορεί να καταφέρει και τι όχι, καθώς ήταν το θύμα των ισραηλινών βομβαρδισμών για σειρά ετών πριν από αυτό τον πόλεμο. Αυτό δεν ήταν το ιδανικό κοινό για μια τέτοια επίδειξη» (McLaurin, R. D (1987) The Battle of Tyre Abbott Associates INC Springfield VA). Η ισραηλινή εισβολή άφησε πίσω της 17.500 παλαιστίνιους και Λιβανέζους νεκρούς, κατά κύριο λόγο άμαχους.
Λίγους μήνες αργότερα, Λιβανέζοι χριστιανοί παραστρατιωτικοί με τη συνεργασία των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων προχώρησαν σε σφαγές στους παλαιστινιακούς προσφυγικούς καταυλισμούς στη Σάμπρα και της Σατίλα. 1700 άνθρωποι, κατά κύριο λόγο γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένοι, σφαγιάστηκαν από τους χριστιανούς Φαλαγγίτες, υπό τις διαταγές του Αριέλ Σαρόν. Αυτόπτης μάρτυρας των αποτελεσμάτων της σφαγής ήταν και ο Γάλλος θεατρικός συγγραφέας Ζαν Ζενέ, που περιέγραψε στο βιβλίο του «Τέσσερις ώρες στη Σατίλα»: «Οι σφαγές δεν έγιναν μέσα στη σιωπή και στο σκοτάδι. Τις φώτιζαν άπλετα οι φωτοβολίδες των Ισραηλινών, ενώ τα αυτιά των Ισραηλινών, ήδη από την Πέμπτη το βράδυ, άκουγαν πάρα πολύ καθαρά τι γίνεται στη Σατίλα. Τι γλέντια, τι κραιπάλες έγιναν εκεί όπου ο Χάρος συμμετείχε στο ξεφάντωμα των μεθυσμένων στρατιωτών- μεθυσμένων από κρασί, από μίσος και αναμφίβολα από χαρά πως ευχαριστούν τον ισραηλινό στρατό, που άκουγε, που παρακολουθούσε, που ενεθάρρυνε, που νουθετούσε! Δεν τον είδα εγώ αυτό τον ισραηλινό στρατό που έβλεπε και άκουγε. Είδα μόνο όσα έκανε».
Ο Primo Levi δεν έμεινε σιωπηλός. Το 1982 υπέγραψε μαζί με άλλους συγγραφείς αίτημα για απόσυρση των Ισραηλινών στρατευμάτων κατοχής από τον Λίβανο. Το κείμενο που δημοσιεύθηκε στις 16 Ιουνίου 1982 ζητούσε την απόσυρση των ισραηλινών στρατευμάτων και την αναγνώριση του «δικαιώματος αυτοδιάθεσης του παλαιστινιακού λαού», συνδέοντας τη λύση του ζητήματος με την «καταπολέμηση της ανάδυσης ενός νέου αντισημιτισμού». Έλεγε σε συνέντευξή του:
«Για μένα και τους φίλους μου [οδυνηρότερη] είναι η ρήξη ανάμεσα στην εικόνα που είχαμε σχηματίσει για το κράτος του Ισραήλ (δηλαδή, ότι ήταν η χώρα-όαση, η χώρα της ανοικοδόμησης του εβραϊκού έθνους) και στη νέα εξέλιξή του, σε κατεύθυνση μιλιταριστική, σε κατεύθυνση εμβρυακά φασιστική. Το θέμα ήταν να δώσουμε ένα κέντρο όχι μόνο γεωγραφικό, αλλά και πολιτιστικό, στον παγκόσμιο εβραϊσμό. Και τώρα παρατηρούμε την επικράτηση των εθνικιστικών τάσεων με την επιθετική έννοια του όρου…». Σύμφωνα με τον Myriam Anissimov, συγγραφέα του βιβλίου “Primo Levi, Tragedy of an Optimist”, ο Levi είχε τη ρομαντική εικόνα, που τροφοδοτούνταν από τους σοσιαλιστές, σιωνιστές Εβραίους του 19ου αιώνα, ότι το κράτος του Ισραήλ θα «ιδρύονταν από ευγενείς αγρότες οι οποίοι θα οδηγούσαν τα ευγενικά βόδια τους, τραγουδώντας επαναστατικά τραγούδια. Ονειρεύονταν μία φανταστική χώρα την οποία διακρίνουμε πολύ καλά στο μυθιστόρημά του ‘Τώρα ή ποτέ’… Αλλά, βεβαίως, εξεπλάγη τρομερά όταν είδε το Ισραήλ να γίνεται μία σύγχρονη χώρα που διεξάγει πολέμους των οποίων την αναγκαιότητα δεν καταλάβαινε πάντοτε» (βλ. Γιώργος Παπασωτηρίου: Πρίμο Λέβι: ο φασισμός είναι εδώ).
Πολλοί θεωρούν πως αυτή η απογοήτευσή του για την εξέλιξη του Ισραήλ συνέβαλε στην αυτοκτονία του στις 11 Απριλίου του 1987. Αυτή η άποψη είναι αμφιλεγόμενη, ωστόσο δεν πρέπει να αποκλειστεί και ένα τέτοιο ενδεχόμενο, καθώς δεν μπορεί να δοθεί μια μονοαιτιακή εξήγηση σε ένα σύνθετο ψυχολογικό φαινόμενο όπως η αυτοκτονία. Ίσως, όμως, αυτή η συζήτηση να είναι άτοπη, καθώς υπάρχει και η άποψη του Ντέιβιν Μέντελ, γιατρού και προσωπικού φίλου του Levi, ο οποίος αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο ο θάνατός του να προέρχεται από ατύχημα. Όποια και να είναι η αιτία του θανάτου του, όμως, μπορούμε να πούμε πως ολόκληρη η παρακαταθήκη του μπορεί να συμπυκνωθεί σε μια σύντομη και περιεκτική φράση: Συνέβη, άρα μπορεί να ξανασυμβεί…
Μαρτίου 09, 2024
https://atticavoice.gr/
Έμβλημα της εβραϊκής παραστρατιωτικής οργάνωσης Irgun. Ο χάρτης δείχνει τόσο την περιοχή της Παλαιστίνης όσο και το Εμιράτο της Υπεριορδανίας, το οποίο η Ιργκούν διεκδίκησε στο σύνολό του για ένα μελλοντικό εβραϊκό κράτος
- «Θα κάνουμε ανταρτοπόλεμο. Είναι το μόνο όπλο των αδύναμων απέναντι στους δυνατούς. Ο μόνος τρόπος να επιτευχθεί ισορροπία δυνάμεων...».
- «Τι είδους επιχειρήσεις μπορούμε να πραγματοποιήσουμε;»
- «Ατομική τρομοκρατία. Τρομοκρατικές ενέργειες με ατομική δράση και στόχο υψηλά ιστάμενα πρόσωπα της κατοχικής διοίκησης (...)»
Όχι, αυτά δεν είναι τα λόγια κάποιου Παλαιστίνιου τρομοκράτη της Χαμάς. Αυτός ο διάλογος πραγματοποιήθηκε το 1942 και καταγράφεται στο βιβλίο του Αμερικανού συγγραφέα Gerold Frank με τίτλο «The Deed» που κυκλοφόρησε το 1963. Ο υπερασπιστής της ατομικής τρομοκρατίας και του ανταρτοπόλεμου δεν είναι άλλος από τον Γιτζάκ Σαμίρ (Yitzhak Shamir) που διετέλεσε δύο φορές πρωθυπουργός του Ισραήλ (1983–1984, 1986–1992). Ο συνομιλητής του είναι ο Ελιαχού Μπέιτ Τσουρί, ο οποίος είχε μόλις στρατολογηθεί από τον Σαμίρ. Δύο χρόνια αργότερα, το Νοέμβριο του 1944,υπό τις εντολές του Σαμίρ, ο Μπέιτ Τσουρί και ο Ελιαχού Χακίμ θα δολοφονήσουν στο Κάιρο τον λόρδο Μόιν, τον Βρετανό υπουργό αποικιών. Θα συλληφθούν, θα καταδικαστούν σε θάνατο και θα απαγχονιστούν
«Η διάκριση μεταξύ ατόμων δεν είναι πλέον δυνατή, προς το παρόν – είναι πόλεμος, ακόμη και ο αθώος δεν θα αθωωθεί». Ούτε αυτά είναι λόγια της Χαμάς για να δικαιολογήσει τα τυφλά χτυπήματα της 7ης Οκτωβρίου. Είναι λόγια της εβραϊκής παραστρατιωτικής οργάνωσης Χαγκάνα (Haganah) που για μεγάλα διαστήματα κρατούσε μια πιο μετριοπαθή στάση σε σχέση με τις πιο ριζοσπαστικές οργανώσεις Ιργκούν (Irgun) και Λεχί (Lehi). Όταν εγκατέλειψε την πολιτική της συγκράτησης, ξεκίνησε έναν ολοκληρωτικό πόλεμο, στον οποίο, όπως επιχειρηματολόγησε, δεν θα υπήρχε χώρος για αθώους, που θα ήταν απλά παράπλευρες απώλειες ενός δίκαιου γι' αυτούς αγώνα
Δεν είναι υπερβολή να ισχυριστούμε πως το Ισραήλ είναι αυτό που εισήγαγε τη σύγχρονη μορφή αυτού που σήμερα ονομάζεται τρομοκρατία. Απαγωγές και εκτελέσεις επιλεγμένων προσώπων, τοποθετήσεις βομβών σε πολυσύχναστα μέρη με δεκάδες άμαχους νεκρούς, τυφλοί πυροβολισμοί σε συγκεντρωμένα πλήθη, δολιοφθορές σε δημόσιες εγκαταστάσεις, είναι λίγα μόνο από τα μέσα που χρησιμοποίησαν οι Εβραίοι στην προσπάθειά τους να ιδρύσουν ένα ανεξάρτητο κράτος στην Παλαιστίνη. Με αποκορύφωμα τη σφαγή του Ντερ Γιασίν, όπου σκοτώθηκαν όλοι οι κάτοικοι του χωριού από τις εβραϊκές παραστρατιωτικές οργανώσεις
Βέβαια, όπως κάθε ελεύθερο μυαλό μπορεί να φανταστεί, η απόδοση του όρου τρομοκρατία σε μια ενέργεια, έχει να κάνει με ποια πλευρά της Ιστορίας βρίσκεσαι τη δεδομένη στιγμή. Οι Ισραηλινοί, για παράδειγμα, θεωρούν τις παραπάνω ενέργειες ως αναγκαία μέσα ενός πάλαι ποτέ εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα. Αντίθετα, τις ίδιες ενέργειες από την πλευρά της Χαμάς και των Παλαιστινίων, το Ισραήλ τις θεωρεί τρομοκρατικές ενέργειες και ζητά την καταδίκη τους από όλο τον υπόλοιπο κόσμο
Δε χωράει αμφιβολία λοιπόν, πως παρά το γεγονός ότι η Ιστορία είναι μια σειρά από αληθινά γεγονότα, εν τούτοις η ερμηνεία και ο χρωματισμός τους έγκειται στο ποια πλευρά βρίσκεται αυτός που την γράφει
Είναι αδιαμφισβήτητη αλήθεια πως η ανθρωπότητα όφειλε στους Εβραίους ένα ανεξάρτητο κράτος, ώστε να μπορούν να ζουν ελεύθεροι και αυτοδιάθετοι, όχι μόνο λόγω των φρικαλεοτήτων του ναζιστικού ολοκαυτώματος, αλλά για όλους τους προηγούμενους αιώνες διωγμών και κατατρεγμών, όπου οι Εβραίοι γίνονταν το εύκολο θύμα των δεισιδαιμονιών και της αρπακτικότητας των χριστιανικών πληθυσμών της Ευρώπης
Από την άλλη μεριά, δεν μπορούμε να παραγνωρίσουμε πως αυτό το κράτος επιλέχθηκε να δημιουργηθεί σε μια περιοχή όπου κατοικούσαν ελάχιστοι Εβραίοι, ενώ εκείνη τη στιγμή ζούσε εκεί επί σειρά αιώνων ένας άλλος λαός που έπρεπε πλέον να διωχθεί κι αυτός με τη σειρά του για να δοθεί χώρος στους Εβραίους
Δεν μπορούμε να παραγνωρίσουμε το γεγονός πως στην ουσία το Εβραϊκό κράτος προήλθε από έναν μαζικό και οργανωμένο εποικισμό της Παλαιστίνης από Εβραίους από όλο τον κόσμο
Δεν μπορούμε επίσης να παραβλέψουμε πως οι Εβραίοι χρησιμοποίησαν για να πετύχουν τους σκοπούς τους κάθε μέσο από αυτά για τους οποίους τώρα καταγγέλλουν τους Παλαιστινίους. Και ίσως με σκληρότερο τρόπο από αυτούς
Για να επιστρέψουμε τώρα στον Γιτζάκ Σαμίρ, ο Σαμίρ εκείνη την περίοδο ήταν ο ηγέτης της παραστρατιωτικής οργάνωσης Λεχί. Το 1943, σε ένα άρθρο του με τον τίτλο «Τρομοκρατία» για το έντυπο της Lehi “He Khazit” (Το Μέτωπο), ο Σαμίρ προτείνει … «να διαλύσουμε όλες τις φοβίες και τις ανοησίες εναντίον της τρομοκρατίας με απλά, προφανή επιχειρήματα … Ούτε η εβραϊκή ηθική ούτε η εβραϊκή παράδοση μπορούν να αποκλείσουν την τρομοκρατία ως μέσο μάχης. Απέχουμε πολύ από το να έχουμε ηθικούς ενδοιασμούς όσον αφορά τον εθνικό μας πόλεμο. Έχουμε μπροστά μας την εντολή της Τορά, της οποίας η ηθική ξεπερνά αυτή οποιουδήποτε άλλου σώματος νόμων στον κόσμο: “Θα τους σβήσετε μέχρι τον τελευταίο άνθρωπο”.
Πρώτα και κύρια, η τρομοκρατία είναι για εμάς ένα κομμάτι του πολιτικού πολέμου που ενδείκνυται στις σημερινές συνθήκες και το έργο της είναι μείζονος σημασίας: Δείχνει με την πιο σαφή γλώσσα, που ακούγεται σ’ ολόκληρο τον κόσμο, και από τους αδελφούς μας που βρίσκονται έξω από τις πύλες αυτής της χώρας, τον πόλεμό μας εναντίον των δυνάμεων κατοχής»
Και η επιχειρηματολογία του Σαμίρ συνεχίζεται:
«Υπάρχουν εκείνοι που λένε ότι το να σκοτώσεις τον Martin [έναν Βρετανό λοχία] είναι τρομοκρατία, αλλά το να επιτεθείς σε στρατόπεδο είναι ανταρτοπόλεμος και το να βομβαρδίσεις αμάχους είναι επαγγελματικός πόλεμος. Αλλά νομίζω ότι είναι το ίδιο από ηθική άποψη. Είναι καλύτερο να ρίξεις μια ατομική βόμβα σε μια πόλη παρά να σκοτώσεις μια χούφτα ανθρώπων; Δεν νομίζω. Κανείς όμως δεν λέει ότι ο Πρόεδρος Τρούμαν ήταν τρομοκράτης.
Όλοι οι άνδρες για τους οποίους πήγαμε ξεχωριστά – Wilkin, Martin, MacMichael και άλλοι – ενδιαφέρθηκαν προσωπικά να πετύχουν στον αγώνα εναντίον μας. Έτσι, ήταν πιο αποτελεσματικό και πιο ηθικό να πάμε για επιλεγμένους στόχους. Σε κάθε περίπτωση, ήταν ο μόνος τρόπος που μπορούσαμε να λειτουργήσουμε, γιατί ήμασταν τόσο μικροί»
Η τρομοκρατία που ασκούσαν οι εβραϊκές παραστρατιωτικές οργανώσεις επεκτεινόταν και στον εβραϊκό πληθυσμό της Παλαιστίνης. Χαρακτηριστική είναι η επιστολή που δημοσίευσαν το 1948 οι New York Times υπογεγραμμένη από μια σειρά από εξέχουσες εβραϊκές προσωπικότητες, όπως η Χάνα Άρεντ (Hannah Arendt), ο Άλμπερτ Αϊνστάιν (Albert Einstein) , ο Sidney Hook και ο ραβίνος Jessurun Cardozo, η οποία περιέγραφε την εβραϊκή παραστρατιωτική οργάνωση Ιργκούν ως «τρομοκρατική, δεξιά, σοβινιστική οργάνωση στην Παλαιστίνη». Η επιστολή ανέφερε στη συνέχεια ότι η Ιργκούν και η Λεχί "εγκαινίασαν μια βασιλεία τρόμου στην εβραϊκή κοινότητα της Παλαιστίνης. Δάσκαλοι ξυλοκοπήθηκαν επειδή μίλησαν εναντίον τους, ενήλικες πυροβολήθηκαν επειδή δεν άφησαν τα παιδιά τους να ενωθούν μαζί τους. Με γκάνγκστερ μεθόδους, ξυλοδαρμούς, σπασίματα παραθύρων και εκτεταμένες ληστείες, οι τρομοκράτες εκφοβίζουν τον πληθυσμό και επέβαλαν βαρύ φόρο τιμής»
Αμέσως μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Ουίνστον Τσόρτσιλ είπε ότι τα μέλη της Ιργκούν ήταν «οι πιο άθλιοι γκάνγκστερ» και ότι «δεν θα συγχωρούσε ποτέ τους τρομοκράτες της Ιργκούν»
Η Clare Hollingworth, η ανταποκρίτρια της Daily Telegraph και του The Scotsman στην Ιερουσαλήμ το 1948 έγραψε αρκετές αναφορές, αφού πέρασε αρκετές εβδομάδες στη Δυτική Ιερουσαλήμ. Σε ανταπόκρισή της από τις 2 Ιουνίου του 1948 γράφει:
«Η Ιργκούν στην πραγματικότητα γίνεται γρήγορα τα «SS» του νέου κράτους. Υπάρχει επίσης μια ισχυρή «Γκεστάπο» – αλλά κανείς δεν ξέρει ποιος είναι σε αυτήν. Οι καταστηματάρχες δεν φοβούνται τόσο τις οβίδες, όσο τις επιδρομές του Ιργκούν και της συμμορίας Stern [σ.σ εννοεί την οργάνωση Lehi]. Αυτοί οι νέοι σκληροί, που ξεπερνούν κάθε νόμο που υπάρχει, έχουν καθαρίσει τα περισσότερα ιδιωτικά σπίτια των πλουσιότερων τάξεων και άρχισαν να θηρεύουν τους καταστηματάρχες».
Τα μέλη της Λεχί (που ονομαζόταν και ομάδα Stern από το όνομα του ιδρυτή της) δεν είχαν κανένα πρόβλημα να αυτοπροσδιορίζονται ως τρομοκράτες, κάτι που κράτησε μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’60. Όπως γράφει ο Charles Enderlin, επί πολλά χρόνια ανταποκριτής του γαλλικού τηλεοπτικού σταθμού France 2 στο Ισραήλ:
«Ξαναδιαβάζοντας τις δημοσιευμένες αυτοβιογραφίες των πρώην μελών του Stern, διαπιστώνω ότι, έως τις αρχές της δεκαετίας του 1960, κάποια από τα μέλη καυχιούνταν για τη στράτευσή τους στην τρομοκρατία. Ο όρος αυτός εξαφανίστηκε στις επόμενες εκδόσεις, με τους συγγραφείς τους να παρουσιάζονται περισσότερο ως «μαχητές για την ελευθερία». Η αίσθησή μου ότι βρίσκομαι μπροστά σε ένα ξαναγράψιμο της Ιστορίας θα ενισχυθεί κατά το διάστημα που πέρασα στα αρχεία του μουσείου του Stern στο Τελ Αβίβ. Έβλεπα ηλικιωμένους, άντρες και μερικές γυναίκες, να περνούν πολλές ώρες καταγράφοντας τις μαρτυρίες τους. Ζητώ εξηγήσεις: “Μετά από τόσα και τόσα χρόνια, τώρα έρχονται να καταθέσουν;”. Απάντηση: “Καθόλου! Ξανακαταγράφουν τις μαρτυρίες τους. Υπάρχουν πράγματα που δεν μπορούν να ειπωθούν σήμερα!”
Ας δούμε όμως λίγο πιο αναλυτικά τις εβραϊκές παραστρατιωτικές οργανώσεις, τα χρονικά σημεία-κλειδιά και τα πιο εμβληματικά χτυπήματά τους
1920 : H ίδρυση της Χαγκάνα
Η Χαγκάνα (η Άμυνα) ήταν η κύρια σιωνιστική παραστρατιωτική οργάνωση που έδρασε για τους Yishuv (Εβραίοι της Παλαιστίνης) στην υπό Βρετανική Διοίκηση Παλαιστίνη. Ιδρύθηκε το 1920 για να υπερασπιστεί την παρουσία των Yishuv στην περιοχή και διαλύθηκε επίσημα το 1948, όταν ενσωματώθηκε στον εθνικό στρατό του Ισραήλ λίγο μετά τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας του Ισραήλ.
Την περίοδο μεταξύ 1920 και 1929, η Χαγκάνα δεν είχε ισχυρή κεντρική εξουσία ή συντονισμό. Μετά τις ταραχές του 1929 όμως, ο ρόλος της Χαγκάνα άλλαξε δραματικά, καθώς έγινε μια πολύ μεγαλύτερη οργάνωση που περιλάμβανε σχεδόν όλους τους νέους και τους ενήλικες στους εβραϊκούς οικισμούς, καθώς και χιλιάδες μέλη από τις πόλεις. Απέκτησε επίσης ξένα όπλα και άρχισε να αναπτύσσει εργαστήρια για τη δημιουργία χειροβομβίδων και απλού στρατιωτικού εξοπλισμού, εξελισσόμενη από μια ανεκπαίδευτη πολιτοφυλακή σε έναν αξιόμαχο υπόγειο στρατό.
1931: H Haganah διασπάται – Ίδρυση της Irgun
Πολλοί μαχητές της Χαγκάνα αντιτάχθηκαν στην επίσημη πολιτική της συγκράτησης (Havlagah). Οι μαχητές είχαν λάβει οδηγίες να υπερασπίζονται μόνο τις κοινότητες και να μην ξεκινούν αντεπιθέσεις εναντίον των Αράβων. Αυτή η πολιτική φάνηκε ηττοπαθής σε πολλούς, που πίστευαν ότι η καλύτερη άμυνα είναι μια καλή επίθεση. Έτσι, το 1931, τα πιο μαχητικά στοιχεία της Χαγκάνα διασπάστηκαν και σχημάτισαν την Ιργκούν Tsva'i-Leumi (Εθνική Στρατιωτική Οργάνωση), πιο γνωστή ως Ιργκούν (ή με το εβραϊκό ακρωνύμιό της, προφέρεται "Etzel")
- Έμβλημα Irgun. Ο χάρτης δείχνει τόσο την περιοχή της Παλαιστίνης όσο και το Εμιράτο της Υπεριορδανίας, το οποίο η Ιργκούν διεκδίκησε στο σύνολό του για ένα μελλοντικό εβραϊκό κράτος. [Η Υπεριορδανία είναι η σημερινή Ιορδανία. Το 1922 αποσπάστηκε από την Παλαιστίνη, παραμένοντας όμως υπό βρετανική Εντολή και το 1946 έγινε ανεξάρτητο κράτος]
- Ηγέτης του νέου υπόγειου κινήματος ήταν ο Avraham Tehomi, μαζί με άλλα ιδρυτικά μέλη που ήταν όλοι ανώτεροι διοικητές στη Χαγκάνα. Αυτή η ομάδα ήταν γνωστή ως «Συμμορία της Οδησσού», επειδή προηγουμένως ήταν μέλη της Χαγκάνα της εβραϊκής Οδησσού.
Η Ιργκούν ιδρύθηκε με την επιθυμία να γίνει μια αληθινή στρατιωτική οργάνωση και όχι απλώς μια πολιτοφυλακή, όπως ήταν μέχρι τότε η Χαγκάνα. Η πολιτική της Ιργκούν βασίστηκε σε αυτό που τότε ονομάστηκε ρεβιζιονιστικός Σιωνισμός που ίδρυσε ο Ze'ev Jabotinsky. Σύμφωνα με τον Howard Sachar, «η πολιτική της νέας οργάνωσης βασιζόταν ακριβώς στις διδασκαλίες του Jabotinsky: κάθε Εβραίος είχε το δικαίωμα να εισέλθει στην Παλαιστίνη· μόνο τα ενεργά αντίποινα θα απέτρεπαν τους Άραβες· μόνο η εβραϊκή ένοπλη δύναμη θα εξασφάλιζε το εβραϊκό κράτος»
Η Ιργκούν ανέπτυξε μια ιεραρχία, εφάρμοζε αυστηρή στρατιωτική εκπαίδευση και απαιτούσε αυστηρή πειθαρχία από τα μέλη της. Μια βρετανική ανάλυση σημείωνε ότι η πειθαρχία της Ιργκούν ήταν «τόσο αυστηρή όσο σε κάθε στρατό στον κόσμο». Η Ιργκούν ανέπτυξε μυστικά εργαστήρια παραγωγής και δίκτυα όπλων, μυστικά στρατόπεδα εκπαίδευσης και μυστικό τυπογραφείο για αφίσες προπαγάνδας.
Πολλά μέλη της Ιργκούν ήταν βετεράνοι της Χαγκάνα , των βρετανικών ενόπλων δυνάμεων και εβραϊκών παρτιζάνικων ομάδων που είχαν διεξάγει ανταρτοπόλεμο στην κατεχόμενη από τους Ναζί Ευρώπη, φέρνοντας έτσι σημαντική στρατιωτική εκπαίδευση και εμπειρία μάχης στην οργάνωση. Η Ιργκούν δημιούργησε επίσης σχολή εκπαίδευσης για πράκτορες πληροφοριών, στην οποία οι νεοσύλλεκτοι διδάσκονταν τεχνικές κατασκοπείας, κρυπτογραφίας και ανάλυσης πληροφοριών
Η μυστικότητα, η πειθαρχία, η εξαιρετική στρατιωτική εκπαίδευση και η αυστηρή επιλογή των μελών της καθιστούσαν την Ιργκούν ένα ιδιαίτερα αξιόμαχο σώμα που δεν μπορούμε να το θεωρήσουμε στρατιωτικό, αλλά παραστρατιωτικό, καθώς επιδόθηκε σε πράξεις που θεωρούνται είτε τρομοκρατικές είτε εμπίπτουν στα εγκλήματα πολέμου
Δύο τέτοιες επιχειρήσεις της Ιργκούν ήταν ο βομβαρδισμός του ξενοδοχείου King David στην Ιερουσαλήμ στις 22 Ιουλίου 1946 με 91 νεκρούς, Βρετανούς, Άραβες και Εβραίους και η σφαγή του Deir Yassin που πραγματοποιήθηκε μαζί με την οργάνωση της Λεχί την 9η Απριλίου 1948, κατά την οποία σκοτώθηκαν σύμφωνα με τους Ισραηλινούς 120 Παλαιστίνιοι χωρικοί, από τους οποίους πολλά γυναικόπαιδα, ενώ σύμφωνα με τον Αραβικό Σύνδεσμο οι νεκροί ήταν υπερδιπλάσιοι
Η Ιργκούν περιγράφηκε ως τρομοκρατική οργάνωση από τα Ηνωμένα Έθνη, τις κυβερνήσεις της Μεγάλης Βρετανίας και των Ηνωμένων Πολιτειών, σε μέσα όπως η εφημερίδα The New York Times, καθώς και από την Αγγλοαμερικανική Επιτροπή Ερευνών
1936 – To τέλος της Συγκράτησης
Με την έναρξη της Αραβικής Εξέγερσης, οι εβραϊκές οργανώσεις ξεκίνησαν επιθέσεις σε αραβικά χωριά. Το Μάρτιο του 1938, ο David Raziel , ηγετικό στέλεχος της Ιργκούν, έγραψε στην παράνομη εφημερίδα "By the Sword" ένα άρθρο, στο οποίο επινόησε τον όρο "Ενεργητική Άμυνα", κριτικάροντας την πολιτική της Συγκράτησης που προέτασσε μέχρι τότε η Χαγκάνα:
«Οι ενέργειες της Χαγκάνα από μόνες τους δεν θα είναι ποτέ αληθινή νίκη. Αν ο στόχος του πολέμου είναι να σπάσει τη θέληση του εχθρού – και αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς να καταστραφεί το πνεύμα του – είναι σαφές ότι δεν μπορούμε να είμαστε ικανοποιημένοι με αποκλειστικά αμυντικές επιχειρήσεις… Μια τέτοια μέθοδος άμυνας, που επιτρέπει στον εχθρό να επιτεθεί κατά βούληση, να αναδιοργανωθεί και να επιτεθεί ξανά ... και δεν σκοπεύει να αφαιρέσει την ικανότητα του εχθρού να επιτεθεί για δεύτερη φορά ονομάζεται παθητική άμυνα και καταλήγει σε πτώση και καταστροφή ... Όποιος δεν θέλει να νικηθεί δεν έχει άλλη επιλογή από το να επιτεθεί. Η πλευρά που δεν σκοπεύει να καταπιέσει αλλά να σώσει την ελευθερία και την τιμή της, έχει και αυτή μόνο έναν τρόπο διαθέσιμο – τον τρόπο της επίθεσης. Η άμυνα μέσω επιθετικότητας, για να στερηθεί από τον εχθρό η δυνατότητα επίθεσης, ονομάζεται ενεργητική άμυνα»
Η 14η Νοεμβρίου 1937 θεωρείται ορόσημο στη δραστηριότητα της Ιργκούν, καθώς είναι η μέρα που έληξε επίσημα η πολιτική της Συγκράτησης και η Ιργκούν πέρασε στην πολιτική της «ενεργητικής άμυνας». Είναι επίσης γνωστή ως Μαύρη Κυριακή όταν οι επιχειρήσεις της Ιργκούν κατέληξαν στη δολοφονία 10 Αράβων. Από εκείνη την ημέρα, η Ιργκούν αύξησε τις επιθέσεις της εναντίον των Αράβων. Οι επιθέσεις ήταν κυρίως βομβιστικές με πιο χαρακτηριστική αυτήν στην αραβική αγορά της Χάιφα, κατά την οποία σκοτώθηκαν 70 Άραβες
1939 - Λευκή Βίβλος
Το 1939, στα πλαίσια μιας πολιτικής προσέγγισης με τους Άραβες, εκπορευόμενη προφανώς από τα βρετανικά συμφέροντα, εκδόθηκε από τους Βρετανούς η «Λευκή Βίβλος», η οποία απαγόρευε την πώλησης γης στους Εβραίους και περιόριζε αυστηρά την εβραϊκή μετανάστευση στην Παλαιστίνη. Επιπλέον ανακοινώθηκε πως, έπειτα από μια δεκαετή «μεταβατική περίοδο» κατά την οποία η Βρετανία «θα διατηρούσε τη διακυβέρνηση της χώρας», η Παλαιστίνη θα αποκτούσε την ανεξαρτησία της ως ένα ενιαίο κράτος, όπου «Άραβες και Εβραίοι θα μοιράζονταν τη διακυβέρνηση κατά τέτοιον τρόπο, ώστε να διασφαλίζονται τα βασικά δικαιώματα και των δύο κοινοτήτων»
Η Λευκή Βίβλος εξόργισε τους Εβραίους και ανάγκασε τον Ντέιβιντ Μπεν-Γκουριόν (David Ben-Gurion), τον μετέπειτα πρώτο πρωθυπουργό του Ισραήλ, να δηλώσει: «Θα πολεμήσουμε τον πόλεμο εναντίον του Χίτλερ σαν να μην υπήρχε Λευκή Βίβλος και θα πολεμήσουμε τη Λευκή Βίβλο σαν να μην υπήρχε πόλεμος»
Ως αντίδραση στη Λευκή Βίβλο, η Ιργκούν άρχισε να σαμποτάρει στρατηγικές υποδομές, όπως εγκαταστάσεις ηλεκτρικής ενέργειας, ραδιοφωνικές και τηλεφωνικές γραμμές. Ταυτόχρονα άρχισαν και οι επιθέσεις εναντίον Βρετανών. Τον Αύγουστο του 1939, η Ιργκούν σκότωσε τον Ralph Cairns, έναν Βρετανό αστυνομικό που, ως επικεφαλής του Εβραϊκού Τμήματος στην Παλαιστινιακή Αστυνομία, είχε κατηγορηθεί από την Ιργκούν για βασανιστήρια μελών του. Ο Cairns και ο Ronald Barker, ένας άλλος Βρετανός αστυνομικός, σκοτώθηκαν από μια εξ αποστάσεως πυροδοτημένη νάρκη.
1940 : Βομβαρδισμός του SS Patria στη Χάιφα
Το 1940 η Χαγκάνα σαμποτάρει το SS Patria, ένα υπερωκεάνιο που χρησιμοποιήθηκε από τους Βρετανούς για να απελάσει 1.800 Εβραίους στον Μαυρίκιο, με μια βόμβα που προοριζόταν απλώς να απενεργοποιήσει το πλοίο και να αποτρέψει την απέλαση των Εβραίων. Ωστόσο, από κακούς υπολογισμούς, το πλοίο βυθίστηκε, σκοτώνοντας 260 – 300 άτομα και τραυματίζοντας 172. Η πλειοψηφία των θυμάτων ήταν Εβραίοι πρόσφυγες, αλλά περίπου 50 ήταν πλήρωμα και βρετανοί φρουροί.
Το SS Patria, βυθιζόμενο στο λιμάνι της Χάιφα, Νοέμβριος 1940
1940: H Ιργκούν διασπάται - Ίδρυση της Λεχί
Σε όλη αυτή την περίοδο, οι Βρετανοί συνέχισαν να επιβάλλουν τις διατάξεις της Λευκής Βίβλου και μέσα στις τάξεις της Ιργκούν, αυτό προκαλούσε μεγάλη απογοήτευση και αναταραχή. Η καχυποψία και η δυσπιστία ήταν διάχυτη μεταξύ των μελών της, καθώς η οργάνωση, λόγω του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, είχε πάρει την απόφαση να σταματήσει την ένοπλη δράση εναντίον των Βρετανών
Έτσι, τον Ιούλιο του 1940 μια νέα οργάνωση δημιουργήθηκε η οποία αρχικά ονομάστηκε «Η Εθνική Στρατιωτική Οργάνωση στο Ισραήλ» και αργότερα άλλαξε το όνομά της σε Λεχί (Lehi). Ιδρυτής της Λεχί ήταν ο Avraham Stern και γι’ αυτό είναι γνωστή επίσης και ως Stern Gang. Ο Stern μέχρι τότε ήταν μέλος της ανώτατης διοίκησης της Ιργκούν
Το χέρι αντιπροσωπεύει τον χαιρετισμό του Λεχί, με μόνο δύο ανασηκωμένα δάχτυλα στο δεξί χέρι που αντιπροσωπεύουν την υπόσχεση
«Αν σε λησμονήσω, Ιερουσαλήμ, ας ξεχαστεί λησμονήσει το δεξί μου χέρι! (Ψαλμός Δαβίδ 137:5). Κάτω από το χέρι αναγράφεται το αρκτικόλεξο «Λεχί»
- Ο Στερν και τα υπόλοιπα μέλη της Λεχί διαφωνούσαν με την απόφαση της Ιργκούν να σταματήσουν την ένοπλη δράση εναντίον των Βρετανών και καλούσαν αντίσταση ενάντια στη Λευκή Βίβλο και στους Βρετανούς, ανεξάρτητα από τον πόλεμο τους εναντίον της Γερμανίας. Ο Στερν ήθελε να ανοίξει την Παλαιστίνη σε όλους τους Εβραίους πρόσφυγες από την Ευρώπη και ήξερε πως η Βρετανία δεν θα το επέτρεπε αυτό. Πίστευε λοιπόν πως οι Εβραίοι της Παλαιστίνης πρέπει να πολεμήσουν τους Βρετανούς, αντί να τους υποστηρίξουν στον πόλεμο. Έτσι, όταν η Ιργκούν έκανε ανακωχή με τους Βρετανούς, ο Στερν την εγκατέλειψε και ίδρυσε την Λεχί
- Αφίσα της Αστυνομίας της Παλαιστίνης που προσφέρει αμοιβές για τη σύλληψη των μελών της συμμορίας Stern:
Jaacov Levstein (Eliav), Yitzhak Yezernitzky (Shamir) και Natan Friedman-Yelin
- Ο Στερν και οι οπαδοί του έκαναν διάκριση ανάμεσα στους «εχθρούς του εβραϊκού λαού» (τους Βρετανούς) και στους «Εβραίους μισητές» (τους Ναζί), πιστεύοντας ότι οι πρώτοι έπρεπε να νικηθούν και οι δεύτεροι να χειραγωγηθούν
Το 1940, η ιδέα της «Τελικής Λύσης» ήταν ακόμα αδιανόητη και ο Στερν πίστευε ότι ο Χίτλερ ήθελε να κάνει τη Γερμανία να «καθαρίσει» από τους Εβραίους μέσω της μετανάστευσης και όχι με την εξόντωσή τους. Έτσι, όσο και αν σήμερα φαίνεται απίστευτο, το Δεκέμβριο του 1940, η Λεχί επικοινώνησε με τους Γερμανούς Ναζί με μια πρόταση να βοηθήσει τις γερμανικές δυνάμεις στη Μέση Ανατολή, σε αντάλλαγμα για την αναγνώριση ενός εβραϊκού κράτους
1944, Φεβρουάριος: Εβραϊκή εξέγερση στην Παλαιστίνη
Την 1η Φεβρουαρίου 1944, η Ιργκούν ανάρτησε αφίσες σε όλη την Παλαιστίνη, κηρύσσοντας εξέγερση ενάντια στη βρετανική διοίκηση. Οι αφίσες ανέφεραν ότι όλα τα σιωνιστικά κινήματα στάθηκαν στο πλευρό των Συμμαχικών Δυνάμεων και πάνω από 25.000 Εβραίοι είχαν καταταγεί στον βρετανικό στρατό. Η ελπίδα να δημιουργηθεί ένας εβραϊκός στρατός είχε πεθάνει. Οι Εβραίοι της Ευρώπης είχαν παγιδευτεί, ωστόσο η Βρετανία, από την πλευρά της, δεν επέτρεπε καμία αποστολή διάσωσης.
Οι αφίσες τελείωναν με τις ακόλουθες λέξεις:
Η Λευκή Βίβλος εξακολουθεί να ισχύει. Επιβάλλεται, παρά την προδοσία των Αράβων και την πίστη των Εβραίων, παρά τη μαζική κατάταξη στον βρετανικό στρατό, παρά την κατάπαυση του πυρός στη Γη του Ισραήλ, παρά τη σφαγή του εβραϊκού λαού στην Ευρώπη...
Τα γεγονότα είναι απλά και φρικτά. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια του πολέμου έχουμε χάσει εκατομμύρια από τους καλύτερους του λαού μας. Εκατομμύρια ακόμη κινδυνεύουν να εξαφανιστούν. Και η Γη του Ισραήλ είναι κλειστή και σε καραντίνα επειδή οι Βρετανοί την κυβερνούν, εφαρμόζοντας τη Λευκή Βίβλο, και καταστρέφοντας την τελευταία ελπίδα του λαού μας.
Η Ιργκούν δήλωσε τότε ότι, από την πλευρά της, η κατάπαυση του πυρός είχε τελειώσει και πως τώρα βρίσκονταν σε πόλεμο με τους Βρετανούς. Απαίτησε τη μεταβίβαση της κυριαρχίας σε μια εβραϊκή κυβέρνηση, για να εφαρμόσει δέκα πολιτικές. Μεταξύ αυτών ήταν η μαζική εκκένωση των Εβραίων από την Ευρώπη, η υπογραφή συνθηκών με οποιοδήποτε κράτος που θα αναγνώριζε την κυριαρχία του εβραϊκού κράτους, η παροχή κοινωνικής δικαιοσύνης στους κατοίκους του κράτους και η πλήρης ισότητα στον αραβικό πληθυσμό.
Η προκήρυξη έκλεινε με:
Ο Θεός του Ισραήλ, ο Θεός των Δυνάμεων, θα είναι δίπλα μας. Δεν υπάρχει υποχώρηση. Ελευθερία ή θάνατος... Η μαχόμενη νεολαία δεν θα οπισθοχωρήσει μπροστά στις θυσίες και τα βάσανα, το αίμα και τα μαρτύρια. Δεν θα παραδοθούν […] όσο για το έθνος μας δεν έχει εξασφαλιστεί πατρίδα, ελευθερία, τιμή, ψωμί, δικαιοσύνη και νόμος.
Η Ιργκούν ξεκίνησε αυτή την εκστρατεία μάλλον αδύναμα. Την εποχή της έναρξης της εξέγερσης, συμμετείχαν μόνο περίπου 1.000 άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων περίπου 200 μαχητών. Διέθετε περίπου 4 υποπολυβόλα, 40 τουφέκια, 60 πιστόλια, 150 χειροβομβίδες και 2.000 κιλά εκρηκτικής ύλης
Η πρώτη επίθεση της Ιργκούν έγινε στις 12 Φεβρουαρίου 1944 στα κυβερνητικά γραφεία μετανάστευσης, σύμβολα των μεταναστευτικών νόμων, στις τρεις μεγαλύτερες πόλεις: Ιερουσαλήμ, Τελ Αβίβ και Χάιφα. Στις 27 Φεβρουαρίου βομβαρδίστηκαν οι εφορίες εισοδήματος και ανατινάχτηκαν τμήματα των ίδιων πόλεων. Στις 23 Μαρτίου ανατινάχθηκε το κτίριο του εθνικού αρχηγείου της βρετανικής αστυνομίας στο Ρωσικό Συγκρότημα στην Ιερουσαλήμ, ενώ συνεχίζονταν οι επιθέσεις σε αστυνομικά τμήματα και αρχηγεία
- Η βρετανική κυβέρνηση κατηγορεί τους Εβραίους τρομοκράτες ότι βοήθησαν τους Ναζί με τις επιθέσεις τους στην Παλαιστίνη, ενώ ο πόλεμος στην Ευρώπη συνεχιζόταν.
- Ο Μεναχέμ Μπέγκιν (Μenachem Begin), που εν τω μεταξύ είχε έρθει στην Παλαιστίνη με το Πολωνικό τάγμα ΙΙ το 1942 και το είχε εγκαταλείψει για να γίνει διοικητής της Ιργκούν, έγραψε στα απομνημονεύματά του, The Revolt:
«Η ιστορία και η εμπειρία μας δίδαξαν ότι αν καταφέρουμε να καταστρέψουμε το κύρος των Βρετανών στην Παλαιστίνη, το καθεστώς θα σπάσει. Αφού βρήκαμε το αδύνατο σημείο της σκλαβωτικής κυβέρνησης, δεν το αφήσαμε»
- 1944, Νοέμβριος: Η δολοφονία του Λόρδου Moyne και η εποχή του κυνηγιού
Στις 6 Νοεμβρίου του 1944, ο Λόρδος Μόιν (Μoyne), δολοφονείται από μέλη της Λεχί. Ο Μόιν ήταν ο πρώτος υψηλός Βρετανός αξιωματούχος που δολοφονήθηκε από τους Εβραίους, αν και είχαν γίνει προηγουμένως αρκετές αποτυχημένες προσπάθειες να δολοφονηθεί ο Βρετανός Ύπατος Αρμοστής στην Παλαιστίνη, Sir Harold McMichael.
- Ο Λόρδος Μόιν είχε έρθει να προεδρεύσει στην Παλαιστίνη ως μόνιμος υπουργός επικρατείας το 1942 και ως Βρετανός «υπουργός-κάτοικος» στη Μέση Ανατολή το 1944. Πίστευε στο συμβιβασμό μεταξύ Εβραίων και Αράβων και, όπως όλα δείχνουν, αυτό ήταν που οδήγησε στη δολοφονία του από τους Εβραίους
Οι απόψεις του Μόιν αποτυπώθηκαν εν μέρει σε μια ομιλία σχετικά με τη στρατολόγηση Εβραίων στον Βρετανικό Στρατό στη Βουλή των Λόρδων στις 9 Ιουνίου 1942, όπου αντιτάχθηκε στην ίδρυση μονάδων ειδικά εβραϊκού στρατού στη Μέση Ανατολή, «εν μέρει για να αποφευχθεί η προσβολή των αραβικών ευαισθησιών»
Για τα προβλήματα δε που δημιουργούσε ο εβραϊκός εποικισμός, ο Λόρδος Μόιν χρησιμοποίησε ιδιαίτερα σκληρή γλώσσα:
«Πρέπει σίγουρα να έχει θλιβερή επίδραση στους Συμμάχους μας το να μας πει ένας πρώην Υπουργός ότι η Παλαιστινιακή Διοίκηση δεν συμπαθεί τους Εβραίους και ότι υπάρχουν αρκετοί αντισημίτες στη Μεγάλη Βρετανία για να υποστηρίξουν την πολιτική και το πνεύμα του Χίτλερ. Αυτή η πρόταση είναι μια πλήρης ανατροπή της αλήθειας. Αν πρέπει να γίνει σύγκριση με τους Ναζί, είναι σίγουρα με εκείνους που θέλουν να επιβάλουν ένα εισαγόμενο καθεστώς στον αραβικό πληθυσμό και που είναι ένοχοι για το πνεύμα της επιθετικότητας και της κυριαρχίας.
Η πρόταση του Λόρδου Wedgwood ότι οι Άραβες πρέπει να υποταχθούν με τη βία σε ένα εβραϊκό καθεστώς δεν συνάδει με τον Χάρτη του Ατλαντικού και αυτό θα έπρεπε να το πει στην Αμερική»
Οι εβραϊκές αρχές στην Παλαιστίνη, φοβισμένες για βρετανικά αντίποινα, έσπευσαν να αποστασιοποιηθούν από τις ενέργειες της Λεχί, ενώ οι σιωνιστικές οργανώσεις, διχασμένες για τη στάση που έπρεπε να κρατήσουν απέναντι στις βρετανικές αρχές στην Παλαιστίνη, ήρθαν σε σύγκρουση μεταξύ τους φέρνοντας τη Χαγκάνα και την Ιργκούν σχεδόν στο σημείο του εμφυλίου πολέμου, όταν η Χαγκάνα αποφάσισε να συνεργαστεί με τις βρετανικές αρχές και να παραδίδει μέλη της Irgun στην αστυνομία.
Αυτή ήταν η εποχή της περιβόητης «σαιζόν» ή «εποχής κυνηγιού» , η οποία διήρκεσε από τον Νοέμβριο του 1944 έως τον Φεβρουάριο του 1945 και κατά την οποία πάνω από 1.000 μέλη της Ιργκούν και της Λεχί συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν σε βρετανικά στρατόπεδα
1946: Ανατίναξη του ξενοδοχείου King David
Μία από τις πιο αιματηρές τρομοκρατικές βομβιστικές επιθέσεις των Εβραίων, ήταν η ανατίναξη του ξενοδοχείου King David τον Ιούλιο του 1946. Το ξενοδοχείο ήταν η βάση για τη βρετανική γραμματεία, τη στρατιωτική διοίκηση και το τμήμα εγκληματικών ερευνών της αστυνομίας. Στην επίθεση αυτή χρησιμοποιήθηκε μια βόμβα που τοποθετήθηκε στο υπόγειο του ξενοδοχείου και προκάλεσε το θάνατο 91 ανθρώπων και τον τραυματισμό 46, διαφόρων εθνικοτήτων, από τους οποίους μόνο οι 13 ήταν Βρετανοί στρατιώτες
- Στις αρχές Σεπτεμβρίου 1946, η Ιργκούν ανανέωσε τις επιθέσεις της εναντίον πολιτικών δομών, σιδηροδρομικών γραμμών, γραμμών επικοινωνίας και γεφυρών όπως επίσης εναντίον τρένων και σιδηροδρομικών σταθμών. Πραγματοποίησε επίσης επιθέσεις κατά στρατιωτικών και αστυνομικών οχημάτων χρησιμοποιώντας νάρκες, ηλεκτρονικά πυροδοτημένες από χειριστή που κρυβόταν εκεί κοντά καθώς περνούσε ένα όχημα. Πραγματοποίησε ακόμη επιδρομές εναντίον στρατιωτικών βάσεων και αστυνομικών τμημάτων καθώς και ληστείες τραπεζών
Ιδιαίτερη αίσθηση προκάλεσε η απαγωγή και ο απαγχονισμός δύο Βρετανών λοχίων και τα σώματά τους βρέθηκαν κρεμασμένα από δέντρα
Οι απαγχονισμένοι από την Ιργκούν Βρετανοί λοχίες
- Το φθινόπωρο του 1947, η Ιργκούν είχε περίπου 4.000 μέλη. Ο στόχος της οργάνωσης σε εκείνο το σημείο ήταν η κατάκτηση της γης μεταξύ του Ιορδάνη ποταμού και της Μεσογείου Θάλασσας για το μελλοντικό εβραϊκό κράτος. Η Ιργκούν έγινε σχεδόν μια φανερή οργάνωση, δημιουργώντας στρατιωτικές βάσεις στο Ramat Gan και στο Petah Tikva και άρχισε να στρατολογεί ανοιχτά, αυξάνοντας έτσι σημαντικά τη δύναμή της.
Ακόμη και η Χαγκάνα που διατηρούσε μια πιο μετριοπαθή πολιτική, εγκατέλειψε εντελώς την πολιτική της συγκράτησης με τη δήλωση: «Η διάκριση μεταξύ ατόμων δεν είναι πλέον δυνατή, προς το παρόν – είναι πόλεμος, ακόμη και ο αθώος δεν θα αθωωθεί»
Τους επόμενους μήνες η Ιργκούν επιτέθηκε στα αραβικά χωριά Tira κοντά στη Χάιφα, Yehudiya ('Abassiya) στο κέντρο και Shuafat από την Ιερουσαλήμ. Επιτέθηκε επίσης στη γειτονιά Wadi Rushmiya στη Χάιφα και στο Abu Kabir στη Γιάφα. Στις 29 Δεκεμβρίου μονάδες της Ιργκούν έφτασαν με βάρκα στην ακτή της Γιάφα, όπου ακολούθησε συμπλοκή μεταξύ αυτών και Αράβων. Την επόμενη μέρα, μια βόμβα εκτοξεύτηκε από ένα αυτοκίνητο της Ιργκούν που έτρεχε με ταχύτητα εναντίον μιας ομάδας Αράβων που περίμεναν να προσληφθούν στο διυλιστήριο πετρελαίου της Χάιφα, με αποτέλεσμα επτά Άραβες να σκοτωθούν και δεκάδες να τραυματιστούν. Σε απάντηση, ορισμένοι Άραβες εργάτες επιτέθηκαν σε Εβραίους στην περιοχή, σκοτώνοντας 41. Αυτό πυροδότησε μια απάντηση της Χαγκάνα στο Balad al-Sheykh, η οποία είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο 60 αμάχων.
Ο στόχος της Ιργκούν ήταν να μεταφέρει τις μάχες από εβραιοκατοικημένες περιοχές σε αραβοκατοικημένες. Την 1η Ιανουαρίου 1948, η Ιργκούν επιτέθηκε ξανά στη Γιάφα, με τους άντρες της να φορούν βρετανικές στολές. Αργότερα τον ίδιο μήνα επιτέθηκε στο Beit Nabala, μια βάση Αράβων μαχητών. Στις 5 Ιανουαρίου 1948 η Ιργκούν πυροδότησε ένα φορτηγό-βόμβα έξω από το Οθωμανικό Δημαρχείο της Γιάφα, σκοτώνοντας 14 και τραυματίζοντας 19. Στην Ιερουσαλήμ, δύο ημέρες αργότερα, μέλη της Ιργκούν που οδηγούσαν ένα κλεμμένο αστυνομικό βαν, έριξαν μια βόμβα σε βαρέλι σε μια μεγάλη ομάδα πολιτών που περίμεναν ένα λεωφορείο δίπλα στην Πύλη της Γιάφα, σκοτώνοντας περίπου δεκαέξι
Στις 6 Απριλίου 1948, μέλη της Ιργκούν επιτέθηκαν στο στρατόπεδο του Βρετανικού Στρατού στο Pardes Hanna σκοτώνοντας έξι Βρετανούς στρατιώτες και τον διοικητή τους
Τρομοκρατικές επιχειρήσεις στην Ευρώπη
Στις 31 Οκτωβρίου 1946, η Ιργκούν ανατίναξε τη βρετανική πρεσβεία στη Ρώμη εγκαινιάζοντας μια σειρά τρομοκρατικών επιθέσεων στη Δυτική Ευρώπη, αλλά και στο έδαφος της Μεγάλης Βρετανίας.
Στις 7 Μαρτίου 1947, μια βόμβα της Λεχί κατέστρεψε το British Colonial Club, μια εγκατάσταση αναψυχής του Λονδίνου για στρατιώτες και φοιτητές από τις βρετανικές αποικίες στην Αφρική και τις Δυτικές Ινδίες. Στις 15 Απριλίου 1947 μια βόμβα τοποθετήθηκε στο Αποικιακό Γραφείο στο Γουάιτχολ, όμως δεν κατάφερε να εκραγεί λόγω βλάβης στο χρονόμετρο.
Ακολούθησε μια επίθεση σε λέσχη βρετανών αξιωματικών στη Βιέννη το 1947, μια επίθεση σε μια άλλη λέσχη βρετανών αξιωματικών στην ίδια πόλη το 1948 και σε μια λέσχη λοχιών στη Γερμανία επίσης το 1948
Στις 2 Ιουνίου του 1947, δύο μέλη της Λεχί συνελήφθησαν περνώντας από το Βέλγιο στη Γαλλία και στις βαλίτσες τους βρέθηκαν φάκελοι που απευθύνονταν σε Βρετανούς αξιωματούχους, με πυροκροτητές, μπαταρίες και χρονόμετρο. Οι υπηρεσίες ασφαλείας αναγνώρισαν έναν από αυτούς ως το άτομο που τοποθέτησε τη βόμβα στο Αποικιακό Γραφείο
1948, Απρίλιος: Η σφαγή του Ντέιρ Γιασίν
Το Ντέιρ Γιασίν είναι ένα χωριό δυτικά της Ιερουσαλήμ. Στις 9 Απριλίου του 1948, περίπου 120 μέλη της Ιργκούν και της Λεχί επιτέθηκαν στο χωριό που κατοικούνταν από Παλαιστίνιους. Κατά τη διάρκεια της επίθεσης, οι κάτοικοι του χωριού αντιστάθηκαν και το χωριό καταλήφθηκε μόνο αφού οι Εβραίοι άρχισαν να δυναμιτίζουν συστηματικά σπίτια. Καθοριστικό ρόλο στην επιχείρηση έπαιξε ο μετέπειτα πρωθυπουργός του Ισραήλ Μεναχέμ Μπέγκιν, ιδρυτής του κόμματος του σημερινού πρωθυπουργού Νετανιάχου, του Λικούντ
Μαχητές της Ιργκούν και της Λεχί που καταλαμβάνουν το χωριό Deir Yassin, Απρίλιος 1948.
Ο Αραβικός Σύνδεσμος ανέφερε μια μεγάλη σφαγή: 254 νεκροί, με βιασμούς και ακρωτηριασμούς. Οι Ισραηλινοί από την πλευρά τους υποστήριξαν ότι ο πραγματικός αριθμός των νεκρών ήταν μεταξύ 100 και 120 και δεν υπήρξαν μαζικοί βιασμοί
Υπάρχουν μαρτυρίες ότι οι δυνάμεις των Εβραίων διέπραξαν εγκλήματα πολέμου κατά τη διάρκεια και μετά την κατάληψη του χωριού. Αυτές οι μαρτυρίες περιλαμβάνουν αναφορές ότι άτομα και οικογένειες που διέφυγαν πυροβολήθηκαν και αιχμάλωτοι πολέμου σκοτώθηκαν μετά τη σύλληψή τους. Τις μαρτυρίες αυτές επιβεβαιώνει μια έκθεση της Χαγκάνα που αναφέρει:
“Η κατάκτηση του χωριού έγινε με μεγάλη σκληρότητα. Ολόκληρες οικογένειες –γυναίκες, γέροι, παιδιά– σκοτώθηκαν. ... Μερικοί από τους κρατούμενους που μετακόμισαν σε χώρους κράτησης, συμπεριλαμβανομένων γυναικών και παιδιών, δολοφονήθηκαν άγρια από τους απαγωγείς τους”
Η Ισραηλινή σκηνοθέτις Neta Shoshani αφιέρωσε τα τελευταία χρόνια σε μια ολοκληρωμένη ιστορική έρευνα για τη σφαγή του Ντρε Γιασίν. Στην ταινία-ντοκιμαντέρ που γύρισε με τίτλο «Born in Deir Yassin», αποκαλύπτονται πολλά ιστορικά ντοκουμέντα για τη σφαγή στο Ντερ Γιασίν, όπως η επιστολή που έγραψε ο Yehuda Feder, του οποίου το όνομα στη Λεχί ήταν «Giora»
«Την περασμένη Παρασκευή μαζί με τον Etzel [σ.σ το ακρωνύμιο για την Ιργκούν] «το κίνημά μας πραγματοποίησε μια τρομερή επιχείρηση για την κατάληψη του αραβικού χωριού Ντέιρ Γιασίν που βρίσκεται στο δρόμο Ιερουσαλήμ . Συμμετείχα σε αυτή την επιχείρηση με τον πιο ενεργό τρόπο
… Ήταν η πρώτη φορά στη ζωή μου που στα χέρια μου και μπροστά στα μάτια μου έπεφταν Άραβες. Στο χωριό σκότωσα έναν ένοπλο Άραβα και δύο κορίτσια 16 ή 17 ετών που βοηθούσαν τον Άραβα που πυροβολούσε. Τους έστησα σε έναν τοίχο και τους ανατίναξα με δύο φυσίγγια από το όπλο Tommy»
… Κατασχέσαμε πολλά χρήματα και έπεσαν στα χέρια μας ασημένια και χρυσά κοσμήματα», έγραψε.
Μία άλλη σκληρή μαρτυρία δόθηκε από τον καθηγητή Mordechai Gichon, έναν αντισυνταγματάρχη στις εφεδρικές δυνάμεις του Ισραήλ, ο οποίος ήταν αξιωματικός πληροφοριών της Χαγκάνα που στάλθηκε στο Ντέιρ Γιασίν όταν τελείωσε η μάχη. «Για μένα έμοιαζε λίγο με πογκρόμ», είπε ο Γκιχόν. «Αν καταλαμβάνεις μία στρατιωτική θέση δεν είναι πογκρόμ, ακόμα κι αν σκοτωθούν εκατό άνθρωποι. Αλλά αν έρχεσαι σε μια αστική περιοχή και νεκροί είναι διάσπαρτοι σε αυτήν, τότε μοιάζει με πογκρόμ. Όταν οι Κοζάκοι εισέβαλαν σε εβραϊκές γειτονιές, τότε αυτό θα έπρεπε να μοιάζει κάπως έτσι»
Ο Yair Tsaban, πρώην υπουργός της κυβέρνησης, ανέφερε στη συνέντευξή του στη Shosani ότι μετά τη σφαγή, στην οποία δεν συμμετείχε, στάλθηκε μαζί με άλλα μέλη των Ταξιαρχιών Νέων για να θάψουν τα πτώματα των νεκρών.
«Το σκεπτικό ήταν ότι ο Ερυθρός Σταυρός μπορούσε να εμφανιστεί ανά πάσα στιγμή και ήταν απαραίτητο να θολωθούν τα ίχνη [των δολοφονιών] γιατί η δημοσίευση εικόνων και μαρτυριών για το τι είχε συμβεί στο χωριό θα ήταν πολύ επιζήμια για την εικόνα του πολέμου της Ανεξαρτησίας μας
… Είδα αρκετό αριθμό πτωμάτων. Δεν θυμάμαι να έχω συναντήσει το πτώμα ενός μαχόμενου. Καθόλου. Θυμάμαι κυρίως γυναίκες και ηλικιωμένους
… Ένας γέρος και μια γυναίκα, κάθονται στη γωνία ενός δωματίου με τα πρόσωπά τους στον τοίχο, και πυροβολημένοι στην πλάτη. Αυτό δεν μπορεί να ήταν στον πυρετό της μάχης. Με τίποτα"
Όπως σημειώνει ο ιστορικός Benny Morris στο βιβλίο του «Righteous Victims», «Το Ντέιρ Γιασίν είχε μια βαθιά δημογραφική και πολιτική επίδραση: Ακολούθησε μαζική φυγή Αράβων από τις τοποθεσίες τους».
Ο ηγέτης της Λεχί, Israel Eldad , έγραψε αργότερα στα απομνημονεύματά του ότι «χωρίς τον Ντέιρ Γιασίν το κράτος του Ισραήλ δεν θα μπορούσε ποτέ να δημιουργηθεί»
Η σφαγή του Ντέιρ Γιασίν προκάλεσε πολλές αντιδράσεις σε όλο τον κόσμο. Έτσι, λίγες μέρες μετά τη σφαγή, οι άνθρωποι που εκπροσωπούσαν στις ΗΠΑ τις οργανώσεις που τη διέπραξαν, είχαν τη φαεινή ιδέα να απευθυνθούν στον Αϊνστάιν ζητώντας τη στήριξή του. Η απάντηση του Αϊνστάιν ήταν όλες κι όλες 50 λέξεις:
«Αγαπητέ κύριε,
Όταν θα μας έρθει στην Παλαιστίνη η πραγματική και τελική καταστροφή ο πρώτος υπεύθυνος θα είναι οι Βρετανοί και ο δεύτερος υπεύθυνος για αυτό οι τρομοκρατικές οργανώσεις που δημιουργήθηκαν μέσα από τις δικές μας γραμμές. Δεν είμαι διατεθειμένος να δω οποιονδήποτε να συνεργάζεται με αυτούς τους παραπλανημένους και εγκληματίες ανθρώπους.
Ειλικρινά δικός σας,
Άλμπερτ Αϊνστάιν»
1948, Σεπτέμβριος: Δολοφονία του κόμη Φολκ Μπερναντότ
Στις 17 Σεπτεμβρίου 1948, η Λεχί δολοφόνησε τον μεσολαβητή του ΟΗΕ κόμη Φολκ Μπερναντότ (Folke Bernadotte). Το Συμβούλιο Ασφαλείας περιέγραψε τη δολοφονία ως «άνανδρη πράξη που φαίνεται να διαπράχθηκε από εγκληματική ομάδα τρομοκρατών»
- Λίγους μήνες πριν, στις 20 Μαΐου 1948, ο Μπερναντότ είχε διοριστεί «Μεσολαβητής των Ηνωμένων Εθνών στην Παλαιστίνη». Ήταν η πρώτη επίσημη μεσολάβηση στην ιστορία του ΟΗΕ. Αυτό είχε κριθεί απαραίτητο, λόγω της άμεσης βίας που ακολούθησε το Σχέδιο Διχοτόμησης των Ηνωμένων Εθνών για την Παλαιστίνη και την επακόλουθη μονομερή Διακήρυξη Ανεξαρτησίας του Ισραήλ. Υπό αυτή την ιδιότητα, ο Μπερναντότ κατάφερε να επιτύχει μια αρχική εκεχειρία κατά τον επόμενο Αραβο-Ισραηλινό Πόλεμο του 1948 και έθεσε τις βάσεις για την Υπηρεσία Αρωγής και Έργων των Ηνωμένων Εθνών για τους Παλαιστίνιους Πρόσφυγες στην Εγγύς Ανατολή.
Η συμμορία του Στερν έβλεπε τον Μπερναντότ ως μαριονέτα των Βρετανών και των Αράβων και φοβήθηκε ότι η ισραηλινή ηγεσία θα συμφωνούσε με τις ειρηνευτικές προτάσεις του Μπερναντότ. Η ομάδα του Στερν δεν γνώριζε ότι η ισραηλινή κυβέρνηση είχε ήδη αποφασίσει να απορρίψει το σχέδιο του Μπερναντότ και να επιλέξει τη στρατιωτική δράση
Τρεις ημέρες μετά τη δολοφονία, η ισραηλινή κυβέρνηση εξέδωσε το Διάταγμα για την Πρόληψη της Τρομοκρατίας και κήρυξε την Λεχί τρομοκρατική οργάνωση. Πολλά μέλη της Λεχί συνελήφθησαν και καταδικάστηκαν σε φυλάκιση. Ωστόσο, το Κρατικό Συμβούλιο ανακοίνωσε σύντομα γενική αμνηστία για τα μέλη της Λεχί και αφέθηκαν τελικά ελεύθεροι
Την επομένη της δολοφονίας, το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών καταδίκασε τη δολοφονία του Μπερναντότ ως «μια άνανδρη πράξη που φαίνεται να διαπράχθηκε από μια εγκληματική ομάδα τρομοκρατών στην Ιερουσαλήμ ενώ ο εκπρόσωπος των Ηνωμένων Εθνών εκπλήρωνε την ειρηνευτική του αποστολή στους Αγίους Τόπους».
Η σουηδική κυβέρνηση πίστευε ότι ο Μπερναντότ είχε δολοφονηθεί από ισραηλινούς κυβερνητικούς πράκτορες, επιτέθηκε δημόσια στην ανεπάρκεια της ισραηλινής έρευνας και έκανε εκστρατείες ανεπιτυχώς για να καθυστερήσει την ένταξη του Ισραήλ στα Ηνωμένα Έθνη.Το 1950, η Σουηδία αναγνώρισε το Ισραήλ, αλλά οι σχέσεις παρέμειναν παγερές
Η ανεξέλεγκτη δράση των εβραϊκών παραστρατιωτικών οργανώσεων, έπρεπε να λήξει, καθώς ήδη από τις 14 Μαΐου 1948 είχε ανακηρυχθεί η ίδρυση του κράτους του Ισραήλ και η ισραηλινή κυβέρνηση είχε αποφασίσει να διαλύσει αμέσως τις υπόγειες οργανώσεις. Δεν ήταν μια εύκολη διαδικασία, καθώς υπήρχαν ανιστάσεις, η δολοφονία όμως του Μπερναντότ επιτάχυνε τις διαδικασίες. Έτσι, εκδόθηκε τελεσίγραφο στην Ιργκούν ή να ενσωματωθεί στο IDF ή να καταστραφεί, ενώ τα ισραηλινά στρατεύματα περικύκλωσαν το στρατόπεδο της Ιργκούν στην Ιερουσαλήμ. Η Ιργκούν αναγκάστηκε να αποδεχτεί το τελεσίγραφο στις 22 Σεπτεμβρίου του 1948, και λίγο αργότερα οι εναπομείναντες μαχητές της Ιργκούν στην Ιερουσαλήμ, άρχισαν να κατατάσσονται στην IDF και να παραδίδουν τα όπλα τους. Με εντολή του Μπέγκιν, η οργάνωση της Ιργκούν διαλύθηκε επίσημα στις 12 Ιανουαρίου 1949
Από εκεί και μετά, οι εβραϊκές παραστρατιωτικές οργανώσεις δρούσαν στα πλαίσια ενός εθνικού στρατού. Η τρομοκρατική όμως δράση του Ισραήλ δε θα σταματούσε και θα συνεχιζόταν. Και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Τρομοκρατικό και εκδικητικό μαζί. Περισσότερα για την τρομοκρατική δράση του κράτους του Ισραήλ και για το πώς αυτό το φυτευτό κράτος κατέκτησε αυτοδίκαια τον τίτλο του κράτους-τρομοκράτη σε επόμενη ανάρτηση
Πηγές
https://www.avgi.gr/entheta/monde-diplomatique/392650_paratirontas-epi-peninta-hronia-tin-israilini-dexia
https://eranistis.net/wordpress/2017/01/05/%ce%bf-%ce%b4%ce%b9%ce%b1%ce%bc%ce%b5%ce%bb%ce%b9%cf%83%ce%bc%cf%8c%cf%82-%cf%84%ce%b7%cf%82-%cf%80%ce%b1%ce%bb%ce%b1%ce%b9%cf%83%cf%84%ce%af%ce%bd%ce%b7%cf%82/
https://info-war.gr/otan-o-ainstain-apokaloyse-fasistes/
https://en.wikipedia.org/wiki/Lehi_(militant_group)#cite_note-khazit-23
https://en.wikipedia.org/wiki/Irgun
https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Irgun_attacks
https://en.wikipedia.org/wiki/Haganah
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%81%CE%B1%CE%AE%CE%BB
https://en.wikipedia.org/wiki/SS_Patria_(1913)
https://en.wikipedia.org/wiki/Walter_Guinness,_1st_Baron_Moyne
https://www.theirishstory.com/2021/06/03/the-assassination-of-walter-edward-guinness-lord-moyne-1944/
https://www.haaretz.com/israel-news/2017-07-16/ty-article-magazine/testimonies-from-the-censored-massacre-at-deir-yassin/0000017f-e364-d38f-a57f-e77689930000
https://www.katiousa.gr/istoria/istoriki-anadromi-stis-rizes-kai-tin-ekseliksi-tou-palaistiniakou-zitimatos-meros-1o/
https://www.katiousa.gr/istoria/istoriki-anadromi-stis-rizes-kai-tin-ekseliksi-tou-palaistiniakou-zitimatos-meros-2o/
https://www.katiousa.gr/istoria/istoriki-anadromi-stis-rizes-kai-tin-ekseliksi-tou-palaistiniakou-zitimatos-meros-3o/
https://www.kathimerini.gr/world/449654/i-idrysi-toy-kratoys-toy-israil/
https://left.gr/news/mia-syntomi-istoriki-anadromi-sti-syghroni-istoria-toy-palaistiniakoy-zitimatos
https://www.literature.gr/to-teichos-poy-chorizei-israilinoys-kai-palaistinioys/
https://www.elaliberta.gr/%CE%B4%CE%B9%CE%B5%CE%B8%CE%BD%CE%AE/%CE%BC%CE%AD%CF%83%CE%B7-%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CF%84%CE%BF%CE%BB%CE%AE-%CE%B2%CF%8C%CF%81%CE%B5%CE%B9%CE%B1-%CE%B1%CF%86%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AE/7429-%CE%B7-%CF%80%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BD%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%AE-%CE%B5%CE%BE%CE%AD%CE%B3%CE%B5%CF%81%CF%83%CE%B7-%CF%84%CE%BF%CF%85-1936
ΠΟΓΚΡΟΜ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ ΑΠΟ 1946
Ο Εβραϊκός εποικισμός της Παλαιστίνης μέχρι την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ το 1948 Κύριο
Φεβρουαρίου 25, 2024
Ο Εβραϊκός εποικισμός της Παλαιστίνης μέχρι την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ το 1948
Χάρτης της Παλαιστίνης του 1947 από το περιοδικό National Geographic, όταν αυτή η γη λεγόταν ακόμη Παλαιστίνη
https://atticavoice.gr/
Ήρθαν αρχικά ως πρόσφυγες, κυνηγημένοι από τα πογκρόμ ή ως μετανάστες που διεκδικούσαν μια καλύτερη ζωή. Προωθήθηκαν στη συνέχεια ως έποικοι, στα πλαίσια του Σιωνιστικού σχεδίου για κατάληψη και εποικισμό της γης της Παλαιστίνης. Συμπεριφέρθηκαν για να το πετύχουν, ως στυγνοί κατακτητές. Πλέον, κατηγορούνται για εγκλήματα πολέμου και για γενοκτονία. Αυτή είναι η σταδιακή μετάλλαξη των Εβραίων που εγκαταστάθηκαν στη γη της Παλαιστίνης. Μια μετάλλαξη που τους αφαίρεσε σταδιακά όλη την παγκόσμια συμπάθεια προς αυτούς που είχε προκαλέσει το Ολοκαύτωμα.
Το Ολοκαύτωμα που, σύμφωνα με τον Αμερικανοεβραίο πολιτικό επιστήμονα Νόρμαν Φίνκελσταϊν στο βιβλίο του «Η βιομηχανία του ολοκαυτώματος», χρησιμοποιήθηκε και αναγορεύτηκε σε μία παγκόσμια επιχείρηση που απέφερε και αποφέρει εξουσία και χρήμα (που υποτίθεται πως προοριζόταν για τους επιζήσαντες των στρατοπέδων, οι οποίοι τελικά πήραν ψίχουλα) στηρίζοντας τις εγκληματικές πολιτικές του Ισραήλ.
Στα βιβλία, τα άρθρα και τους λόγους του ο Νόρμαν Φινκελστάιν καταγγέλλει συνεχώς την πολιτική του κράτους του Ισραήλ, παρομοιάζοντάς το με το πάλαι ποτέ καθεστώς του απαρτχάιντ της Νότιας Αφρικής. Δεν διστάζει να υποστηρίζει πως το Ισραήλ συμπεριφέρεται στους Παλαιστινίους, όπως οι Αμερικάνοι έποικοι συμπεριφέρθηκαν στους γηγενείς Ινδιάνους. Οι αναλογίες μεταξύ Αμερικάνων/Ισραηλινών και Ινδιάνων/Παλαιστινίων είναι πολύ έντονες σύμφωνα με τον καθηγητή και, ίσως γι’ αυτό, μεγάλη μερίδα του λαού των ΗΠΑ να αισθάνεται ταύτιση με τη μεριά των Εβραίων εποίκων.
Από την άλλη μεριά, η Γκόλντα Μέιρ, πρώην πρωθυπουργός του Ισραήλ, προσπαθώντας κάποια στιγμή να δικαιολογήσει το δικαίωμα της παρουσίας Εβραίων στην περιοχή της Παλαιστίνης, υποστήριξε πως σ΄ αυτό τον τόπο « …Δεν υπήρχαν Παλαιστίνιοι. Δεν είναι ότι υπήρχε Παλαιστινιακός λαός στην Παλαιστίνη που να θεωρεί τον εαυτό του Παλαιστινιακό λαό και εμείς ήρθαμε και τους διώξαμε και τους πήραμε τη χώρα. Δεν υπήρχαν»
Ας πάρουμε λοιπόν τα πράγματα από την αρχή και ας δούμε με ποιον τρόπο μέσα σε σαράντα μόλις χρόνια (από το 1900 έως το 1940), μεταβλήθηκε δραματικά η εθνολογική σύνθεση της Παλαιστίνης. Είναι χαρακτηριστικό πως οι Εβραίοι, από το ένα δέκατο του πληθυσμού της Παλαιστίνης το 1900, έφτασαν και ξεπέρασαν το ένα τρίτο το 1940, με τα αλλεπάλληλα κύματα μετανάστευσης που εξελίχθηκαν τελικά σε κύματα εποικισμού και κλοπής της γης ενός άλλου λαού που ζούσε στην περιοχή αυτή από την αρχαιότητα
- Στην περιοχή που καταλαμβάνει σήμερα το Ισραήλ, ζούσαν από την αρχαιότητα διάφορες Σημιτικές φυλές. Η φυλή με το όνομα Εβραίοι, συναντάται πρώτη φορά σε αιγυπτιακή επιγραφή το 1200 π.Χ. Εκείνη την περίοδο εγκαθίστανται στην νότια παραλιακή ζώνη και οι Φιλισταίοι, λαός που πιστεύεται ότι ήρθε από τα νησιά του Αιγαίου Πελάγους και που θεωρείται ο πρόγονος των σημερινών Παλαιστινίων
Στην περιοχή αυτή, ανέκαθεν συμβίωναν διάφοροι λαοί (Εβραίοι, Χαναναίοι, Φιλισταίοι κ.λπ.) μέχρι το 70 π.Χ, οπότε οι Εβραίοι εκδιώχθηκαν από τους Ρωμαίους καθώς οι Ρωμαίοι, κατακτητές τότε της Παλαιστίνης, έπειτα από μια σειρά πολέμων και επαναστάσεων των Εβραίων, διέλυσαν την Ιερουσαλήμ και κατέστρεψαν τον ναό του Σολομώντα. Χιλιάδες Εβραίοι πουλήθηκαν τότε ως σκλάβοι, ενώ πολύ περισσότεροι οδηγήθηκαν στην εξορία. Μόνο μια μικρή εβραϊκή κοινότητα απέμεινε στην περιοχή της Γαλιλαίας και στους λόφους της Χεβρώνας, ενώ παράλληλα οι Ρωμαίοι μετονόμασαν τη χώρα από Ιουδαία σε Παλαιστίνη
Οι σημερινοί Παλαιστίνιοι δεν είναι απόγονοι των μεταγενέστερων Αράβων κατακτητών, αλλά απόγονοι των εξαραβισμένων και εξισλαμισμένων ντόπιων πληθυσμών που παρέμειναν στην περιοχή της Παλαιστίνης μετά την εκδίωξη των Εβραίων. Οι εξισλαμισμένοι αυτοί πληθυσμοί αντιμετώπισαν τους Σταυροφόρους κατακτητές και στη συνέχεια έζησαν επί αιώνες υπό οθωμανική κυριαρχία, μέχρι τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, το 1918, οπότε η χώρα τους βρέθηκε κάτω από βρετανική κυριαρχία
Αλίγια
Αλίγια στα εβραϊκά (Aliya) σημαίνει ανάβαση. Έτσι ονόμαζαν διαχρονικά οι Εβραίοι την επιστροφή στην Ιερουσαλήμ, η οποία αναπτύχθηκε ως εθνική φιλοδοξία για τον εβραϊκό λαό που ζούσε στη διασπορά
Ο πρώτος μαζικός επαναπατρισμός Εβραίων στην Παλαιστίνη αναφέρεται κατά τον 14ο αιώνα κυρίως από την Ισπανία προς την Ιερουσαλήμ. Στα νεότερα χρόνια, ένα πρώτο σύγχρονο κύμα μετανάστευσης καταγράφεται μεταξύ του 1840 και του 1880, οπότε ο εβραϊκός πληθυσμός αυξάνεται από 9.000 σε 25.000
Το πρώτο όμως κύμα που εμπνέεται από τη σιωνιστική ιδεολογία καταγράφεται μεταξύ του 1881 και 1903 και ονομάζεται πρώτη Αλιγιά. Οι Εβραίοι που μετανάστευσαν σε αυτό το κύμα, προέρχονταν κυρίως από την Ανατολική Ευρώπη και την Υεμένη, υποκινούμενοι από διώξεις και βία κατά των εβραϊκών κοινοτήτων σε αυτές τις περιοχές. Υπολογίζεται ότι 25.000 Εβραίοι μετανάστευσαν σε αυτό το πρώτο κύμα.
Έτσι, ενώ στην αρχή της περιόδου αυτής, ο εβραϊκός πληθυσμός στην Οθωμανική Παλαιστίνη ήταν περίπου 25.000, μέχρι το τέλος της περιόδου, ο εβραϊκός πληθυσμός είχε αυξηθεί σε περίπου 50.000
Οι οθωμανικές αρχές, μόλις αντιλήφθηκαν ότι το κύμα μετανάστευσης των Εβραίων στη γη της Παλαιστίνης ήταν μέρος ενός ευρύτερου εβραϊκού εθνικού σχεδίου, έλαβαν μέτρα για να περιορίσουν την είσοδο των Εβραίων στη χώρα και κατάφεραν έτσι να μειώσουν το εύρος της μετανάστευσης
To δεύτερο κύμα μετανάστευσης - η δεύτερη Αλίγια - έλαβε χώρα μεταξύ του 1904 και του 1914, όπου περίπου 35.000 Εβραίοι κυρίως από τη Ρωσία, μετανάστευσαν στην Οθωμανική Παλαιστίνη. Υπολογίζεται ότι μέχρι την έναρξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, περισσότεροι από 40.000 Εβραίοι στην Παλαιστίνη είχαν ρωσική υπηκοότητα.
Το κύμα αυτό αποτέλεσε ένα μικρό μόνο μέρος της γενικευμένης μετανάστευσης Εβραίων από την Ανατολική Ευρώπη που διήρκεσε από τη δεκαετία του 1870 έως τη δεκαετία του 1920. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, πάνω από δύο εκατομμύρια Εβραίοι μετανάστευσαν από την Ανατολική Ευρώπη. Η πλειοψηφία αυτών των μεταναστών εγκαταστάθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ άλλοι εγκαταστάθηκαν στη Νότια Αμερική, την Αυστραλία και τη Νότια Αφρική
Αιτία αυτής της μαζικής μετανάστευσης ήταν ο συνεχώς αυξανόμενος αντισημιτισμός στην τσαρική Ρωσία αλλά και η οικονομική δυσπραγία, καθώς η πλειοψηφία του εβραϊκού πληθυσμού της Ανατολικής Ευρώπης ήταν φτωχή και έφυγε αναζητώντας μια καλύτερη ζωή.
Το τρίτο κύμα μετανάστευσης - η τρίτη Αλίγια - κράτησε από το 1919, αμέσως μετά το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, μέχρι το 1923. Κατά τη διάρκεια της τρίτης Αλιγιά, 35.000 με 40.000 Εβραίοι έφτασαν στην Παλαιστίνη. Οι μετανάστες της τρίτης Αλιγιά προέρχονταν και πάλι κυρίως από χώρες της Ανατολικής Ευρώπης: 45% από τη Ρωσία και 30% από την Πολωνία
Η τρίτη Αλιγιά πυροδοτήθηκε κυρίως από την Οκτωβριανή Επανάσταση στη Ρωσία και το Ρωσικό εμφύλιο που την ακολούθησε, αλλά και τα αντισημιτικά πογκρόμ στην Ανατολική Ευρώπη. Είναι χαρακτηριστικό ότι στα χρόνια του εμφυλίου πολέμου στη Ρωσία, δολοφονήθηκαν 100.000 έως 200.000 Εβραίοι. Η πλειονότητα πέθανε σε πογκρόμ που υποκινήθηκαν από τον λευκό στρατό του Ντενίκιν ή τους Ουκρανούς αυτονομιστές του Πετλιούρα. Για αυτές τις αντεπαναστατικές δυνάμεις, η Οκτωβριανή Επανάσταση ήταν έργο των «εβραιο-μπολσεβίκων», μια φράση που χρησιμοποίησε ο Χίτλερ στο μεταγενέστερο Ολοκαύτωμα. Είναι βέβαιο όμως ότι ο αντισημιτισμός διέτρεχε όλη τη μάζα του ρωσικού πληθυσμού και παρά το ότι οι ηγέτες των Μπολσεβίκων έδωσαν αγώνα εναντίον του, δεν έλειψαν και τα εγκλήματα από την πλευρά των Μπολσεβίκων εναντίον των Εβραίων
Παράλληλα, το τέλος του Α’ Παγκοσμίου πολέμου έφερε εθνικιστικές αφυπνίσεις και γέννησε εννέα χώρες. Σε αυτές τις νέες χώρες, προέκυψε το «πρόβλημα των μειονοτήτων» και η αναζήτηση της «εθνικής καθαρότητας», κάτι που απέκλειε τους Εβραίους από τα μελλοντικά σχέδια των χωρών αυτών
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα τρία πρώτα κύματα μετανάστευσης των Εβραίων συμπίπτουν χρονικά με τρία μεγάλα κύματα πογκρόμ που σημειώθηκαν στη Ρωσία: τη δεκαετία του 1880 μετά τη δολοφονία του τσάρου Αλέξανδρου, τις τσαρικές διώξεις μετά την επανάσταση του 1905 και - σε πολύ πιο μεγάλη κλίμακα - κατά τη διάρκεια του ρωσικού εμφυλίου πολέμου μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917.
Ώθηση επίσης στην τρίτη Αλιγιά έδωσε και η Διακήρυξη του Arthur Balfour, ο οποίος ως υπουργός των Εξωτερικών της Βρετανίας στα 1917, επιδιώκοντας τη χρησιμοποίηση των Εβραίων της Ρωσίας ως μοχλό πίεσης για την παραμονή της Ρωσίας στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο, προσέφερε ως αντάλλαγμα στους Εβραίους παλαιστινιακά εδάφη για τη δημιουργία «εθνικής εστίας για τον εβραϊκό λαό».
Αξίζει να αναφερθεί πως ένα μεγάλο μέρος των Εβραίων του τρίτου κύματος ήταν σοσιαλιστές και κοσμικοί, ακόμη και αντιθρησκευτικοί και πρόθεσή τους ήταν να οικοδομήσουν όχι απλά ένα εβραϊκό κράτος, αλλά ένα σοσιαλιστικό κράτος.
Όμως, από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, τα πράγματα στην Παλαιστίνη είχαν αλλάξει ριζικά. Οι Οθωμανοί είχαν αποσυρθεί και η Κοινωνία των Εθνών, που ιδρύθηκε στις αρχές του 1920, έδωσε στους Βρετανούς την εντολή να διοικήσουν την Παλαιστίνη.
Με το τέταρτο κύμα μετανάστευσης, μεταξύ 1924 και 1929, έφτασαν 80.000 ακόμη Εβραίοι. Η συντριπτική πλειοψηφία αυτών των μεταναστών έφτασε από την Ευρώπη κυρίως από την Πολωνία, τη Σοβιετική Ένωση, τη Ρουμανία και τη Λιθουανία, αλλά περίπου το 12% προέρχονταν από την Ασία, κυρίως την Υεμένη και το Ιράκ. Αυτή η ομάδα περιείχε πολλές οικογένειες της μεσαίας τάξης που μετακόμισαν στις αναπτυσσόμενες πόλεις, ιδρύοντας μικρές επιχειρήσεις και ελαφριά βιομηχανία
Με το πέμπτο κύμα μετανάστευσης, μεταξύ 1929 και 1939, με την άνοδο του ναζισμού στη Γερμανία, έφτασε ένα νέο κύμα 250.000 μεταναστών. Το πέμπτο κύμα προήλθε και πάλι σχεδόν εξ ολοκλήρου από την Ευρώπη, κυρίως από την Κεντρική Ευρώπη (ιδιαίτερα από την Πολωνία, τη Γερμανία, την Αυστρία και την Τσεχοσλοβακία), αλλά και από την Ελλάδα. Άλλοι, λιγότεροι, ήρθαν από χώρες της Ασίας όπως η Τουρκία, το Ιράν και η Υεμένη. Το πέμπτο κύμα περιείχε μεγάλο αριθμό επαγγελματιών, γιατρών, δικηγόρων και καθηγητών από τη Γερμανία.
Palestine12
Έρευνα που δείχνει τον τόπο καταγωγής των Εβραίων μεταναστών μεταξύ 1922 και 1944
Palestine13
Μετανάστες από τη Γερμανία που φθάνουν στο λιμάνι της Γιάφα το 1933
Palestine09
Εβραίοι πρόσφυγες έχουν σχηματίσει ανθρώπινη αλυσίδα για να φτάσουν στην ακτή από το πλοίο United Nations (πρώην Αρχιμήδης) που σκοπίμως προσάραξε ανοιχτά της Χάιφα μεταφέροντας περίπου 700 ανθρώπους από την κεντρική Ευρώπη
- Όσο περνούσε ο χρόνος, τόσο πιο οργανωμένη και συστηματική γινόταν η μετανάστευση των Εβραίων, η οποία πραγματοποιούνταν πλέον με τη βοήθεια των εβραϊκών παραστρατιωτικών οργανώσεων και με πλοία που ναυλώνονταν γι’ αυτόν ακριβώς το σκοπό. Οι δύσκολες συνθήκες στα πλοία απαιτούσαν υψηλό επίπεδο πειθαρχίας. Οι άνθρωποι που επέβαιναν στα πλοία συχνά χωρίζονταν σε μονάδες, με επικεφαλής τους διοικητές. Εκτός από την καθημερινή ονομαστική κλήση και τη διανομή φαγητού και νερού, πραγματοποιούνταν οργανωμένες ομιλίες για παροχές πληροφοριών σχετικά με την άφιξή τους στην Παλαιστίνη. Ένα από τα μεγαλύτερα πλοία ήταν το Sakaria, με 2.300 επιβάτες, που ισοδυναμούσε περίπου με το 0,5% του εβραϊκού πληθυσμού στην Παλαιστίνη.
Πλέον, μετά τα πέντε κύματα μετανάστευσης, ο εβραϊκός πληθυσμός στην Παλαιστίνη είχε αυξηθεί από τις 25.000 στις αρχές του 1900, στις 450.000 το 1940 φτάνοντας το ένα τρίτο του πληθυσμού στην περιοχή
Οι αντιδράσεις των Αράβων
Όπως ήταν φυσικό, οι Παλαιστίνιοι αντέδρασαν επανειλημμένα στα όσα σχεδιάζονταν και υλοποιούνταν στη γη τους χωρίς αυτούς: Το 1920 – 1921, το 1929, το 1933 και το 1936 – 1939.
Οι αντιδράσεις της πρώτης περιόδου (τη δεκαετία του 1920) ήταν μικρότερης κλίμακας, περιοριζόμενες σε βίαιες συγκρούσεις με τους Εβραίους εποίκους. Τα σοβαρότερα επεισόδια σημειώθηκαν τον Αύγουστο του 1929, όταν ο ξεσηκωμός των Αράβων εναντίον των Εβραίων εποίκων γενικεύτηκε, καταλήγοντας σε αιματηρές συμπλοκές, με αποτέλεσμα 220 νεκρούς και 520 τραυματίες (Εβραίους και Άραβες). Οι συγκρούσεις έληξαν μόνο έπειτα από κινητοποίηση ισχυρών δυνάμεων του βρετανικού στρατού.
Οι Επιτροπές Σο και Χόουπ Σίμπσον, που συστάθηκαν από τους Βρετανούς για να εξετάσουν τα γεγονότα του 1929, κατέληξαν στο ότι τα βαθύτερα αίτια πίσω από τις επιθέσεις των Αράβων κατά των Εβραίων δεν είχαν να κάνουν με θρησκευτικές ή φυλετικές διαφορές, αλλά με την πολιτική των Βρετανών στην περιοχή και τον ιδιαίτερο τρόπο με τον οποίο αναπτυσσόταν ο εβραϊκός εποικισμός.
Συγκεκριμένα, τονιζόταν πως :
«Σε λιγότερα από 10 χρόνια είχαμε τρεις σοβαρές επιθέσεις Αράβων κατά Εβραίων. Για 80 χρόνια πριν από αυτές τις επιθέσεις δεν υπήρχε κανένα παρόμοιο καταγεγραμμένο γεγονός […] Πριν από τον Πόλεμο Εβραίοι και Άραβες ζούσαν ο ένας δίπλα στον άλλο, αν όχι με αγάπη, τουλάχιστον με ανοχή, κάτι που σήμερα είναι σχεδόν άγνωστο στην Παλαιστίνη […] Στους Άραβες υπάρχει διάχυτη αγανάκτηση για την αποτυχία της βρετανικής κυβέρνησης να τους παραχωρήσει κάποιο βαθμό αυτοδιάθεσης […] αυτή η αγανάκτηση εκφράζεται απέναντι στους Εβραίους, των οποίων η παρουσία στην Παλαιστίνη θεωρείται από τους Άραβες εμπόδιο για την πραγμάτωση των ελπίδων τους (για ανεξαρτησία)». Επομένως, μπορεί «οι αραβικές επιθέσεις να κατευθύνονταν μόνο εναντίον των Εβραίων, αλλά η αγανάκτηση που ώθησε τους Άραβες να ξεπεράσουν τα όρια οφειλόταν επί της ουσίας στις πολιτικές τους απογοητεύσεις […] από την Εντολή (σ.σ εννοούν εδώ τη βρετανική διοίκηση της Παλαιστίνης), και κυρίως από τη βρετανική κυβέρνηση»
Πέρα όμως από τις βρετανικές ευθύνες, οι Επιτροπές Σο και Χόουπ Σίμπσον καταλογίζουν ευθύνη και στις σιωνιστικές πολιτικές εποικισμού και αποκλεισμού των Αράβων από την εργασία. «Η αρχή του επίμονου και σκόπιμου αποκλεισμού των Αράβων εργατών στους σιωνιστικούς εποικισμούς, όχι μόνο έρχεται σε αντίθεση με τους όρους […] της Εντολής, αλλά αποτελεί επιπλέον και μια μόνιμη όσο και αυξανόμενη πηγή κινδύνου για τη χώρα».
Παρά τις όποιες διαπιστώσεις όμως, ελάχιστα αποφασίστηκαν και υλοποιήθηκαν προς μια ουσιαστική λύση του προβλήματος. Αντιθέτως, οι Βρετανοί, μέσω του υφυπουργού Αποικιών, λόρδου Πάσφιλντ, περιορίστηκαν σε εκκλήσεις και συστάσεις (1930): Προς τους μεν Άραβες «να αναγνωρίσουν τα δεδομένα της κατάστασης» και τους δε Εβραίους «να αναγνωρίσουν την αναγκαιότητα για ορισμένες παραχωρήσεις από τη μεριά τους» σε σχέση με την πολιτική φυλετικών αποκλεισμών στις κοινότητές τους
Ο Πάσφιλντ θα προτείνει επίσης τον περιορισμό του μεταναστευτικού ρεύματος των Εβραίων προς την Παλαιστίνη. Ωστόσο, η άνοδος των ναζί στη Γερμανία το 1933 και η όξυνση των διώξεων κατά των εβραϊκών πληθυσμών είχαν ως αποτέλεσμα τη διόγκωση των προσφυγικών ροών με αποτέλεσμα την τρομακτική αλλοίωση της πληθυσμιακής σύνθεσης της Παλαιστίνης, καθώς οι Εβραίοι από το 1/10 του πληθυσμού της είχαν φτάσει πλέον το 1/3. Αντίστοιχα, η γη υπό την ιδιοκτησία του Εβραϊκού Εθνικού Ταμείου (ΕΕΤ) εννιαπλασιάστηκε, καθιστώντας το Ε.Ε.Τ το μεγαλύτερο ιδιοκτήτη γης στην Παλαιστίνη
Όπως αναφέρει βρετανική έκθεση του 1937 (Έκθεση Επιτροπής Ρ. Πιλ), «η αντίδραση των Αράβων σε αυτήν την απότομη και εντυπωσιακή εξέλιξη ήταν απολύτως φυσική. Ό,τι αισθάνονταν οι ηγέτες των Αράβων το 1929 τώρα το αισθάνονταν με ακόμα μεγαλύτερη πικρία […] Όσο μεγαλύτερες οι εισροές των Εβραίων, τόσο μεγαλύτερα τα εμπόδια για απόκτηση της εθνικής τους ανεξαρτησίας». Γι’ αυτό και, σύμφωνα με την ίδια έκθεση, η επόμενη εξέγερση (του 1933) δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία, ήταν ωστόσο δίχως προηγούμενο, γιατί ενώ έως τότε (το 1920, το 1921 και το 1929) οι Άραβες επιτίθεντο στους Εβραίους, το 1933 επιτέθηκαν εναντίον της βρετανικής) κυβέρνησης
Το 1936 δε, είχαμε τη Μεγάλη Αραβική Εξέγερση. Όπως αναφέρεται σε έκθεση του ΟΗΕ, «η αντίσταση των Παλαιστινίων στην ξένη (βρετανική) κυριαρχία και τον ξένο (εβραϊκό) εποικισμό εκδηλώθηκε σε μια μεγάλη εξέγερση που διήρκεσε λίγο – πολύ έως την απαρχή του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου». Σε αυτή την εξέγερση βοήθησε και η γενικότερη άνοδος των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων στη γύρω περιοχή την ίδια περίοδο. Πράγματι, «οι διεκδικήσεις των Παλαιστινίων για ανεξαρτησία άντλησαν ορμή από τις ταυτόχρονες εθνικιστικές εξάρσεις σε Αίγυπτο και Συρία, που είχαν αναγκάσει Μεγάλη Βρετανία και Γαλλία να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων»
- Palestine19
Γυναίκες και άνδρες Άραβες μαχητές κατά την εξέγερση του 1936-1939
- Η εξέγερση των Παλαιστινίων ξεκίνησε τον Απρίλιο του 1936, όταν η Αραβική Ανώτατη Επιτροπή (που είχε συγκροτηθεί από διάφορα κόμματα και οργανώσεις) προκήρυξε γενική απεργία με βασικό αίτημα το σχηματισμό εθνικής κυβέρνησης. Στην πορεία, η απεργία εξελίχθηκε σε εξέγερση με επιθέσεις σε Βρετανούς στρατιώτες, αστυνομικά τμήματα και εβραϊκούς εποικισμούς, δολιοφθορές σε σιδηροδρόμους, αγωγούς πετρελαίου, κ.ο.κ.
Οι Βρετανοί αναγκάστηκαν να μεταφέρουν στρατιωτικές ενισχύσεις από την Αίγυπτο, τη Μάλτα ακόμη και από την ίδια τη Βρετανία προκειμένου να αντιμετωπίσουν την εξέγερση. Είναι χαρακτηριστικό πως έως τον Οκτώβριο του 1938 οι βρετανικές στρατιωτικές δυνάμεις στην Παλαιστίνη είχαν φτάσει τις 20.000
Για την καταστολή της Αραβικής Εξέγερσης, οι Βρετανικές δυνάμεις συνεργάστηκαν και με τις εβραϊκές παραστρατιωτικές οργανώσεις της Χαγκάνα και της Ιργκούν. Η Χαγκάνα συνεργάστηκε με το βρετανικό στρατό, χρησιμοποιώντας 10.000 εν ενεργεία άνδρες μαζί με 40.000 εφέδρους, ενώ και η Ιργκούν πήρε μέρος, με τα μέλη της να περιπολούν και να δρουν σε περιοχές πέρα από τις θέσεις τους. Πολλά μέλη δε των εβραϊκών παραστρατιωτικών οργανώσεων (γύρω στους 2.800) εντάχθηκαν στις αστυνομικές δυνάμεις ως έκτακτοι
Για την καταστολή της Αραβικής Εξέγερσης, οι κατοχικές αρχές εφάρμοσαν πολύ σκληρά μέτρα, όπως συλλογικές τιμωρίες κατά του άμαχου πληθυσμού, καταστρέφοντας χωριά και υποχρεώνοντας τους κατοίκους τους σε καταναγκαστική εργασία. Οι διαπομπεύσεις, οι ξυλοδαρμοί και τα βασανιστήρια αποτελούσαν κοινή πρακτική της αστυνομίας και του στρατού, με τη συμμετοχή μάλιστα σε αυτές και μελών των εβραϊκών παραστρατιωτικών οργανώσεων.
Τα στοιχεία που παραθέτει ο M. Hughes στο έργο του «The Banality of Brutality: British armed forces and the repression of the Arab Revolt in Palestine, 1936-39» και που προέρχονται από στρατιωτικές και αστυνομικές εκθέσεις της περιόδου, μαρτυρίες Βρετανών και καταγγελίες βασανισθέντων Αράβων, είναι σοκαριστικά. Μεταξύ άλλων, διαβάζουμε για «βασανισμούς υπόπτων, για Άραβες να κομματιάζονται αναγκαζόμενοι να διαβούν δρόμους στους οποίους οι Βρετανοί είχαν τοποθετήσει νάρκες (…) για κρατούμενους να κλείνονται σε κλουβιά εκτεθειμένοι στον ήλιο και χωρίς τροφή, για ανθρώπους να μαστιγώνονται με βρεγμένα σχοινιά, να κλείνονται σε κουτιά, να τους σπάνε τα δόντια και να τους καίνε τα πόδια με πετρέλαιο (…) να δέρνονται μέχρι λιποθυμίας, να τρυπιούνται με βελόνες, να εξαπολύονται σκυλιά εναντίον τους (…) Βρετανικές και εβραϊκές δυνάμεις να κακομεταχειρίζονται τους Άραβες βάζοντάς τους να κουβαλούν βαριές πέτρες και να τους χτυπούν όταν τους πέφτουν. Φρουροί χρησιμοποίησαν ακόμα και τις ξιφολόγχες τους σε ανθρώπους που στερούνταν ύπνο, αναγκάζοντάς τους να φοράνε κουδούνια και να χορεύουν …»
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, κατά την Αραβική Εξέγερση, πάνω από 3.000 Άραβες Παλαιστίνιοι σκοτώθηκαν στη μάχη ή από παρακρατικούς, 110 εκτελέστηκαν με απαγχονισμό, 6 – 8.000 τραυματίστηκαν και γύρω στους 6.000 κλείστηκαν σε φυλακές και στρατόπεδα συγκέντρωσης
1939 – Η Λευκή Βίβλος
Επιστρέφοντας στους Εβραίους, ο μαζικός εποικισμός και η αγορά γης αποτελούσαν, σύμφωνα με έκθεση του ΟΗΕ, τα δύο από τα τρία βασικά μέσα που επιστρατεύτηκαν από τον Σιωνιστικό Οργανισμό για την επίτευξη των στόχων του. Το τρίτο ήταν η άρνηση εργασίας στους Παλαιστινίους εργαζομένους, καθώς μόνο Εβραίοι εργαζόμενοι μπορούσαν να εργαστούν σε εβραϊκά αγροκτήματα και κοινότητες
Αυστηροί όροι αποκλεισμού των Αράβων υπήρχαν επίσης στην αγοραπωλησία γης. Μεγάλες εκτάσεις γης αγοράστηκαν με χρήματα από εβραϊκές δωρεές. Χιλιάδες μη Εβραίοι αγρότες που είχαν μισθώσει παλαιότερα τις εκτάσεις αυτές, εκδιώχθηκαν μαζί με τις οικογένειές τους και αναγκάστηκαν να μετακομίσουν σε παραγκουπόλεις.
Όπως έγραψε ο πρώτος πρόεδρος του Σιωνιστικού Οργανισμού Τ. Χερστλ στο ημερολόγιό του ήδη από το 1895: «Θα επιχειρήσουμε να εκδιώξουμε τον φτωχό (σ.σ. αραβικό) πληθυσμό πέρα από τα σύνορα χωρίς να γίνουμε αντιληπτοί – η διαδικασία των απαλλοτριώσεων και απομάκρυνσης των φτωχών πρέπει να γίνει διακριτικά και προσεκτικά»
Πράγματι, την περίοδο του Μεσοπολέμου, η στρατηγική που επιδιώχθηκε – δημόσια τουλάχιστον – ήταν εκείνη της προοδευτικής, «ειρηνικής» επικράτησης του εβραϊκού στοιχείου στην Παλαιστίνη μέσω των εποικισμών, της αγοράς γης και της αυξανόμενης οικονομικής ισχύος της εβραϊκής κοινότητας
Palestine10
Γελοιογραφία της εφημερίδας των χριστιανών Αράβων «Falastin» (18.6.1936), που εμφάνιζε τον σιωνισμό ως έναν κροκόδειλο υπό την προστασία Βρετανού στρατιώτη να απευθύνεται στους Παλαιστινίους λέγοντας:«Μη φοβάστε!!! Θα σας καταπιώ ειρηνικά...»
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η Χιστραντούτ, το σιωνιστικό «συνδικάτο» που ιδρύθηκε το 1920. Όπως γράφει ο Neil Rogall στο «The origins of the Iron Wall: Zionist settlers during the mandate», η Χιστραντούτ δεν ήταν ένα κανονικό συνδικάτο. Το σύνθημά του δεν ήταν «Εργάτες όλου του κόσμου ενωθείτε» αλλά «Εβραϊκή γη, εβραϊκή εργασία, εβραϊκή παραγωγή». Ο ίδιος ο Νταβίντ Χακοέν, ηγέτης της Χιστραντούτ τη δεκαετία του 1930 και του ‘40, θυμάται
«Όταν μπήκα στη σοσιαλιστική φοιτητική λέσχη (στο Λονδίνο) υπήρχαν Άγγλοι, Ιρλανδοί, Εβραίοι, Κινέζοι, Ινδοί και Αφρικανοί – όλοι υπό αγγλική κυριαρχία. Ήδη από τότε έπρεπε να συγκρουστώ με τους κοντινούς μου συντρόφους γύρω από το θέμα του εβραϊκού σοσιαλισμού, για να δικαιολογήσω το γεγονός ότι δεν δεχόμουν Άραβες στο σωματείο μου, την Χιστραντούτ, ότι προτρέπαμε τα εβραϊκά νοικοκυριά να μην αγοράζουν τίποτα από αραβικά καταστήματα, ότι οργανώναμε φρουρές γύρω από τους οπωρώνες για να μην εργάζονται εκεί Άραβες εργάτες, ότι ρίχναμε βενζίνη στις αραβικές ντομάτες και σπάγαμε τα αραβικά αυγά στα καλάθια των Εβραίων γυναικών που τα αγόραζαν»
Από κάποιους Εβραίους υπήρξαν αντιστάσεις που έμειναν μόνο ως αποδεικτικά στοιχεία του βίαιου επεκτατισμού των Εβραίων εποίκων. Ο Ρωσοεβραίος Σιωνιστής Α. Χά’αμ, που επισκέφτηκε την Παλαιστίνη κατά τα πρώτα χρόνια του εβραϊκού εποικισμού, υπήρξε ιδιαίτερα επικριτικός αναφορικά με τη στάση των εποίκων έναντι των ντόπιων πληθυσμών: «Τι κάνουν τα αδέρφια μας στην Παλαιστίνη; (…) Συμπεριφέρονται στους Άραβες με εχθρότητα και σκληρότητα, τους στερούν τα δικαιώματά τους, τους προσβάλλουν χωρίς λόγο και καυχιόνται κιόλας για τα έργα τους, και κανείς ανάμεσά μας δεν αντιτίθεται σε αυτή την αξιοκαταφρόνητη αλλά και επικίνδυνη τάση»
Οι Βρετανοί , μεσούσης της Μεγάλης Αραβικής Εξέγερσης, προσπάθησαν να προωθήσουν μια σολομώντεια λύση και στα 1937 πρότειναν την ίδρυση δυο κρατών, ενός Eβραϊκού και ενός Παλαιστινιακού, ενώ οι ίδιοι θα αναλάμβαναν τον έλεγχο των ιερών πόλεων Ιερουσαλήμ και Βηθλεέμ
Το ξέσπασμα όμως του Β’ Παγκοσμίου πολέμου άλλαξε προς στιγμή τις ισορροπίες και οι Βρετανοί στράφηκαν προς τους Άραβες. Ο λόγος αυτής της στροφής ήταν το πετρέλαιο. Με το τέλος του Α΄ Παγκόσμιου πολέμου οι Βρετανοί απέκτησαν τον έλεγχο της Μεσοποταμίας, μιας εξ ολοκλήρου αραβικής περιοχής, πλούσιας σε πετρέλαιο. Εκεί σχεδίασαν μια νέα χώρα, το Ιράκ, και την έθεσαν υπό τον έλεγχό τους εγκαθιστώντας στα 1932 συνταγματική μοναρχία της αρεσκείας τους με πρώτο ηγεμόνα τον Φεϊζάλ Α΄. Η εκμετάλλευση του πλούσιου υπεδάφους της περιοχής έγινε πρώτη προτεραιότητα στη βρετανική πολιτική και στη νεοσυσταθείσα τότε Εταιρεία Πετρελαίων του Ιράκ, οι βρετανικές εταιρείες κατείχαν το 50% της εταιρείας.
Έτσι στα 1939 εκδόθηκε από τους Βρετανούς η «Λευκή Βίβλος», η οποία απαγόρευε την πώλησης γης στους Εβραίους και περιόριζε αυστηρά την εβραϊκή μετανάστευση στην Παλαιστίνη σε 75.000 άτομα για πέντε χρόνια. Επιπλέον ανακοινώθηκε πως, έπειτα από μια δεκαετή «μεταβατική περίοδο» κατά την οποία η Βρετανία «θα διατηρούσε τη διακυβέρνηση της χώρας», η Παλαιστίνη θα αποκτούσε την ανεξαρτησία της ως ένα ενιαίο κράτος, όπου «Άραβες και Εβραίοι θα μοιράζονταν τη διακυβέρνηση κατά τέτοιον τρόπο, ώστε να διασφαλίζονται τα βασικά δικαιώματα και των δύο κοινοτήτων»
Η Λευκή Βίβλος εξόργισε τους Εβραίους και ανάγκασε τον David Ben-Gurion (Ντέιβιντ Μπεν-Γκουριόν), τον μετέπειτα πρώτο πρωθυπουργό του Ισραήλ, να δηλώσει πως : «Θα πολεμήσουμε τον πόλεμο εναντίον του Χίτλερ σαν να μην υπήρχε Λευκή Βίβλος και θα πολεμήσουμε τη Λευκή Βίβλο σαν να μην υπήρχε πόλεμος»
Ως αντίδραση στη Λευκή Βίβλο, οι εβραϊκές παραστρατιωτικές οργανώσεις άρχισαν να σαμποτάρουν στρατηγικές υποδομές, όπως εγκαταστάσεις ηλεκτρικής ενέργειας, ραδιοφωνικές και τηλεφωνικές γραμμές. Παράλληλα, εντάθηκαν οι επιθέσεις εναντίον των Βρετανών κατακτητών από τη μια και των αυτόχθονων Παλαιστινίων από την άλλη
Εν τω μεταξύ, η εβραϊκή μετανάστευση – παράνομη πλέον μετά τη Λευκή Βίβλο - συνεχίστηκε ακόμη πιο έντονα. Το 1947 μάλιστα, το πλοίο «Exodus» με εκατοντάδες Εβραίους πρόσφυγες αναχαιτίστηκε από σκάφη του βρετανικού πολεμικού ναυτικού , με αποτέλεσμα να υποχρεωθεί να επιστρέψει στην Ευρώπη. Το περιστατικό αυτό προκάλεσε διεθνή κατακραυγή και έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο να πειστεί η Βρετανία για την ανάγκη μιας λύσης με τη μεσολάβηση του ΟΗΕ
Palestine14
Το πλοίο "Κράτος του Ισραήλ" ιδιοκτησίας της οργάνωσης Χαγκανά
αποβιβάζει Εβραίους μετανάστες στο λιμάνι της Χάιφα το 1947
- Μέχρι το 1947 ο αριθμός των Εβραίων εποίκων είχε φτάσει τις 600.000. Η κατάσταση είχε γίνει πλέον μη αναστρέψιμη και κανείς δεν είχε συνειδητοποιήσει την τρομακτική δύναμη – οικονομική και στρατιωτική – που είχαν συσσωρεύσει οι Εβραίοι. Ο δρόμος της προσφυγιάς για τους Παλαιστινίους, που μνημονεύεται από αυτούς ως η «Νάκμπα», δηλαδή η καταστροφή, ήταν πλέον πολύ κοντά
.jpg)
Πηγές
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BB%CE%B9%CE%B3%CE%B9%CE%AC
https://en.wikipedia.org/wiki/Aliyah
https://en.wikipedia.org/wiki/First_Aliyah
https://en.wikipedia.org/wiki/Second_Aliyah
https://en.wikipedia.org/wiki/Third_Aliyah
https://en.wikipedia.org/wiki/Fourth_Aliyah
https://en.wikipedia.org/wiki/Fifth_Aliyah
https://en.wikipedia.org/wiki/Lehi_(militant_group)#cite_note-khazit-23
https://en.wikipedia.org/wiki/Irgun
https://en.wikipedia.org/wiki/Haganah
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%81%CE%B1%CE%AE%CE%BB
https://tvxs.gr/apopseis/israilinoi-palaistinioi-omiroi-tis-istorias/
https://www.lifo.gr/now/world/palaistiniako-enas-aionas-sygkroysis-pos-kai-giati-ftasame-os-edo
https://svoura.net/2023/10/%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%AF%CE%B1-%CE%B5%CE%B2%CF%81%CE%B1%CE%AF%CF%89%CE%BD-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%80%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%B9%CF%83/
https://www.rizospastis.gr/columnPage.do?publDate=2/12/2023&columnId=9985
https://www.rizospastis.gr/story.do?id=12326530
https://www.katiousa.gr/istoria/istoriki-anadromi-stis-rizes-kai-tin-ekseliksi-tou-palaistiniakou-zitimatos-meros-1o/
https://www.katiousa.gr/istoria/istoriki-anadromi-stis-rizes-kai-tin-ekseliksi-tou-palaistiniakou-zitimatos-meros-2o/
https://www.katiousa.gr/istoria/istoriki-anadromi-stis-rizes-kai-tin-ekseliksi-tou-palaistiniakou-zitimatos-meros-3o/
https://www.kathimerini.gr/world/449654/i-idrysi-toy-kratoys-toy-israil/
https://left.gr/news/mia-syntomi-istoriki-anadromi-sti-syghroni-istoria-toy-palaistiniakoy-zitimatos
https://edromos.gr/norman-finkelstaini-viomichania-toy-o/
https://rproject.gr/article/oi-mpolsevikoi-kai-o-antisimitismos
https://www.elaliberta.gr/%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1-%CE%B8%CE%B5%CF%89%CF%81%CE%AF%CE%B1/%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1/7399-%CE%BF-%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%B7%CE%BC%CE%B9%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%B7-%CF%81%CF%89%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%B5%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%83%CE%B7
https://www.elaliberta.gr/%CE%B4%CE%B9%CE%B5%CE%B8%CE%BD%CE%AE/%CE%BC%CE%AD%CF%83%CE%B7-%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CF%84%CE%BF%CE%BB%CE%AE-%CE%B2%CF%8C%CF%81%CE%B5%CE%B9%CE%B1-%CE%B1%CF%86%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AE/7428-%CF%83%CE%B9%CF%89%CE%BD%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%AD%CF%82-%CE%AD%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CE%B9-%CE%BA%CE%B1%CF%84%CE%AC-%CF%84%CE%B7-%CE%B4%CE%B9%CE%AC%CF%81%CE%BA%CE%B5%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B2%CF%81%CE%B5%CF%84%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82-%CE%B5%CE%BD%CF%84%CE%BF%CE%BB%CE%AE%CF%82
